Tại Kết luận 1027/KL-TTCP ngày 28/4/2023, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra việc Bộ Công Thương phê duyệt bổ sung 168 dự án điện mặt trời với tổng công suất 14.707MW vào quy hoạch điện lực các cấp trong giai đoạn 2016-2020.

Cụ thể, Bộ Công Thương đã bổ sung 114 dự án điện mặt trời vào Quy hoạch điện lực cấp tỉnh, với tổng công suất 4.166MW, có tiến độ vận hành từ năm 2016 đến 2020. Trong số này, 14 dự án (870MW) đã được phê duyệt trong quy hoạch phát triển điện lực của 4 tỉnh trước năm 2016 và được cập nhật vào giai đoạn 2016-2020. Còn lại, 8 dự án (122MW) đã được phê duyệt trong quy hoạch phát triển điện lực của 5 tỉnh, và 92 dự án khác (3.194MW) được bổ sung riêng lẻ vào quy hoạch phát triển điện lực của 23 tỉnh, dựa trên đề xuất từ UBND các tỉnh và các chủ đầu tư.

Tuy nhiên, trong số 23 tỉnh này, có 15 tỉnh không có quy hoạch đầu tư điện mặt trời trong quy hoạch phát triển điện lực tỉnh và cũng không có quy hoạch điện mặt trời đến năm 2030. Việc này vi phạm khoản 1 Điều 4 Quyết định 11/2017/QĐ-TTg, khiến việc phê duyệt 92 dự án điện mặt trời không có căn cứ pháp lý về quy hoạch.

Thanh tra Chính phủ cũng nêu rõ, tổng công suất điện mặt trời đến năm 2020 được phê duyệt trong Quy hoạch Điện VII điều chỉnh là 850MW. Tuy nhiên, Bộ Công Thương đã đề xuất và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bổ sung 54 dự án điện mặt trời, với tổng công suất lên tới 10.521MW, dù không lập quy hoạch phát triển điện mặt trời quốc gia như yêu cầu tại Quyết định 11/2017/QĐ-TTg. Việc này cũng vi phạm khoản 1 Điều 4 Quyết định 11/2017/QĐ-TTg, dẫn đến các dự án này không có căn cứ về quy hoạch.

Theo Thanh tra Chính phủ, việc phê duyệt bổ sung các dự án điện mặt trời dưới 50MW vào quy hoạch điện lực cấp tỉnh và trình Thủ tướng phê duyệt các dự án trên 50MW vào Quy hoạch Điện VII điều chỉnh, mà không lập quy hoạch theo đúng quy định, đã làm mất đi tính minh bạch và cạnh tranh trong thu hút đầu tư, tạo nguy cơ phát sinh cơ chế xin-cho.

Do đó, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Công an tiếp nhận hồ sơ và tài liệu vụ việc, để xem xét và điều tra xử lý theo quy định pháp luật. Bộ Công Thương bị cáo buộc đã phê duyệt và tham mưu phê duyệt bổ sung 154 dự án điện mặt trời với tổng công suất 13.837MW mà không có cơ sở pháp lý về quy hoạch (không bao gồm 14 dự án với công suất 870MW được phê duyệt trước năm 2016 và cập nhật sau đó).

Đáng chú ý, phê duyệt 123 dự án với tổng công suất 8.496MW được xem là nguyên nhân chính gây ra sự mất cân đối giữa nguồn cung và lưới điện, ảnh hưởng đến cơ cấu nguồn điện và vùng miền, gây khó khăn trong công tác quản lý, vận hành hệ thống điện và lãng phí nguồn lực. Những sai phạm này có dấu hiệu vi phạm quy định tại Điều 360 Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017), về tội thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.