Mexico muốn “tự lập”
Trong họp báo mới đây, Thứ trưởng Bộ Thương mại Mexico, Luis Rosendo Gutiérrez, cho biết quốc gia này muốn các nhà sản xuất ô tô và chất bán dẫn của Mỹ và các công ty toàn cầu trong lĩnh vực hàng không vũ trụ, điện tử có thể thay thế một số hàng hóa và linh kiện được sản xuất tại Trung Quốc, Malaysia, Việt Nam và Đài Loan.
“Chúng tôi muốn tập trung hỗ trợ các chuỗi cung ứng trong nước của mình,” ông Gutiérrez cho biết trong một cuộc phỏng vấn và nhấn mạnh các cuộc đàm phán với các công ty nước ngoài chỉ mang tính chất không chính thức.
WSJ tiết lộ theo một dự thảo thuyết trình, chính phủ mới của Mexico nhận thấy “bầu không khí tại Mỹ đã thay đổi, có một sự đồng thuận mới về chủ nghĩa bảo hộ gia tăng,… Chúng ta đang đối mặt với một cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.”
Chủ trương mới này diễn ra khi chính quyền bà Sheinbaum chuẩn bị cho việc xem xét lại Thỏa thuận Mỹ-Mexico-Canada vào năm 2026. Các cuộc tham vấn về hiệp định thương mại này dự kiến bắt đầu vào nửa cuối năm 2025, theo WSJ, với các chủ đề được dự đoán bao gồm thương mại với Trung Quốc và các yêu cầu về tỷ lệ nội dung Bắc Mỹ tăng lên trong hàng hóa nhập khẩu miễn thuế vào Mỹ.
Các nhà lập pháp và nhóm ngành công nghiệp của Mỹ đã bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc sử dụng Mexico làm cửa sau để tránh thuế nhập khẩu của Mỹ. Các quan chức Mexico cho biết không có bằng chứng nào hỗ trợ cho những tuyên bố như vậy. “Mexico không phải là bàn đạp từ châu Á đến Mỹ,” ông Gutiérrez nói.
Các nền kinh tế châu Mỹ đang ngày càng quan ngại hàng hóa Trung Quốc tràn ngập ra khắp thị trường. Mỹ và Canada đã áp thuế đối với nhập khẩu xe điện, thép và nhôm của Trung Quốc để bảo vệ ngành sản xuất trong nước.
“Đây không phải là vấn đề về Trung Quốc, mà là sự phát triển của nền kinh tế Mexico,” ông César Fragozo, Phó chủ tịch điều hành của China Chamber Mexico, một nhóm công nghiệp đại diện cho các công ty Trung Quốc tại Mexico và các nhà xuất khẩu Mexico sang Trung Quốc, cho biết.
Mexico nhập khẩu khoảng 119 tỷ USD hàng hóa mỗi năm từ Trung Quốc nhưng giá trị xuất khẩu chỉ đạt khoảng 11 tỷ USD, cho thấy cán cân thương mại chênh lệch rất lớn. Khoảng 70% lượng hàng nhập khẩu của Mexico từ châu Á, chủ yếu là hàng hóa và linh kiện của Trung Quốc.
Thế nhưng, hầu hết chúng được nhập khẩu bởi khoảng 50 công ty nước ngoài đang hoạt động tại Mexico, và một nửa trong số đó là các công ty Mỹ trong các ngành ô tô, chất bán dẫn và hàng không vũ trụ.
Mexico tiếp tục mở rộng xuất khẩu sang Mỹ theo USMCA, và vào năm 2023, nước này đã vượt qua Trung Quốc để trở thành nhà cung cấp hàng hóa nước ngoài lớn nhất cho Mỹ, phần lớn là do các tranh chấp thương mại khiến Trung Quốc mất thị phần. Nhưng Mexico đã gặp khó khăn trong việc thu hút các khoản đầu tư nước ngoài mới từ các công ty muốn chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc để về gần đất nước của mình.
Sáng kiến của chính phủ Mexico cũng nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng và tận dụng lợi thế về vị trí gần các thị trường Mỹ của Mexico, theo các nhà phân tích.
“Việc thay thế nhập khẩu từ Trung Quốc bằng các đầu vào của Mexico sẽ củng cố một mạng lưới thương mại Bắc Mỹ tích hợp hơn,” ông Pedro Casas Alatriste, Tổng giám đốc của AmCham Mexico, cho biết. Sáng kiến này cũng có thể thúc đẩy khả năng cạnh tranh bằng cách đảm bảo chuỗi cung ứng đáng tin cậy cho các nhà sản xuất Mỹ và nâng cao vị thế của Bắc Mỹ trong nền kinh tế toàn cầu, ông César Fragozo nói.
Nói dễ hơn làm
Dù vậy, kế hoạch này vấp phải sự phản đối của nhiều công ty. Một số chưa đồng ý với bất kỳ mục tiêu cụ thể nào về việc thay thế nhập khẩu và chờ đợi các cuộc thảo luận cụ thể hơn của Bộ Kinh tế Mexico nhằm củng cố chuỗi cung ứng trong nước ở các lĩnh vực then chốt như ngành công nghiệp bán dẫn.
Thách thức lớn là Mexico thiếu cơ sở hạ tầng cơ bản để thay thế một số hàng hóa và linh kiện cao cấp của Trung Quốc. Điều này bao gồm việc đảm bảo đủ nước và điện để cung cấp cho các khu công nghiệp.
“Mexico có thể phải mất hàng thập kỷ để phát triển các chuỗi cung ứng trong nước,” ông Jorge González Henrichsen, đồng Giám đốc điều hành của công ty dịch vụ công nghiệp Nearshore Company, cho biết và nhấn mạnh rằng trên lý thuyết, việc thay thế nhập khẩu nghe có vẻ tuyệt vời. Nhưng việc thực hiện là một dấu chấm hỏi lớn, vì cần nhiều nguồn lực và kỹ năng chuyên môn cũng như thời gian.
