Ngày 15/10, Viettel trở thành nhà mạng đầu tiên tại Việt Nam chính thức cung cấp dịch vụ 5G thương mại. Viettel dự kiến triển khai dịch vụ này tại 63 tỉnh, thành phố trên cả nước, tuy nhiên, hiện vẫn chưa có thông tin cụ thể về những khu vực sẽ được phủ sóng.

Nhà mạng khác là VNPT thông báo sẽ hoàn thành việc lắp đặt hơn 3.000 trạm phát sóng 5G trên toàn quốc, trong khi MobiFone đang triển khai mô hình hợp tác chia sẻ hạ tầng với các nhà mạng có băng tần 5G phù hợp.

Mặc dù cả 3 nhà mạng lớn đều đã thử nghiệm 5G từ năm 2020 việc thương mại hóa dịch vụ này vẫn chưa được thực hiện cho đến nay. Vào tháng 3/2024, Viettel và VNPT mới hoàn tất đấu giá băng tần 5G, trong khi MobiFone đấu giá vào tháng 7.

Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, mục tiêu đến năm 2025, 100% các địa phương trên cả nước sẽ có dịch vụ 5G, với tốc độ tối thiểu đạt 100 Mbps. Theo Qualcomm, 5G sẽ tạo ra giá trị kinh tế khoảng 13.100 tỷ USD và hơn 22,8 triệu việc làm trên toàn cầu vào năm 2035, với tác động lên nhiều lĩnh vực như sản xuất, y tế và giáo dục.

Tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, 5G dự kiến tạo ra giá trị kinh tế khoảng 113 tỷ USD vào năm 2030. Riêng tại Việt Nam, theo Viện Chiến lược Thông tin và Truyền thông, 5G có thể đóng góp vào tăng trưởng GDP khoảng 7,34% vào năm 2025.

Viettel chính thức cung cấp dịch vụ 5G

Tuy nhiên, để đạt được những lợi ích kinh tế từ 5G, các nhà mạng sẽ phải đối mặt với chi phí đầu tư không nhỏ. Băng tần càng cao, số lượng trạm thu phát sóng cần xây dựng càng nhiều, dẫn đến chi phí hạ tầng tăng lên. Ngược lại, việc sử dụng băng tần thấp tuy giảm chi phí hạ tầng, nhưng chi phí đấu giá lại rất cao.

Theo Hiệp hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA), các nhà mạng đang gặp khó khăn trong việc tối ưu chi phí đấu giá băng tần 5G, cũng như chi phí triển khai hạ tầng để cung cấp dịch vụ với mức giá hấp dẫn và cạnh tranh.

Bên cạnh chi phí đầu tư ban đầu, việc thương mại hóa 5G còn gặp thách thức từ phía người tiêu dùng. Nhiều người dùng vẫn sử dụng các thiết bị cũ chỉ hỗ trợ 3G hoặc 4G, dẫn đến việc họ phải nâng cấp thiết bị để sử dụng 5G. Điều này có thể ảnh hưởng đến mức độ sẵn sàng của người dân trong việc tiếp cận công nghệ mới.

Ngoài ra, phần lớn hạ tầng thông tin hiện tại của các doanh nghiệp vẫn sử dụng công nghệ cũ. Để ứng dụng 5G, các doanh nghiệp này sẽ phải nâng cấp hệ thống, gây ra chi phí đáng kể và làm chậm quá trình triển khai.

Về dịch vụ nội dung trên 5G, hiện chỉ có các dịch vụ như video 4K, 8K và live streaming, trong khi các ứng dụng như AR, VR vẫn còn khá hạn chế, tạo ra thách thức cho việc chuyển đổi từ 4G sang 5G.

Chủ tịch Hội đồng thành viên VNPT nhận định, khó khăn lớn nhất khi triển khai 5G không nằm ở băng tần hay hạ tầng, mà là ở việc xây dựng phương án kinh doanh hiệu quả. Việc đầu tư vào 5G đòi hỏi nguồn vốn lớn, nhưng câu hỏi về lợi nhuận vẫn chưa có lời giải rõ ràng, không chỉ đối với VNPT mà còn với các nhà mạng khác.

Thách thức này không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn là vấn đề toàn cầu. Theo McKinsey & Company, khi 4G được triển khai vào năm 2009, các nhà mạng không đạt được lợi nhuận như mong đợi, thậm chí doanh thu tại một số khu vực như châu Âu và Mỹ Latinh còn giảm sau khi ra mắt 4G.

Với 5G, các nhà mạng trên thế giới hiện đang chuẩn bị với những kỳ vọng lẫn lo lắng. Họ nhận thức rằng 5G sẽ mở ra cơ hội khai thác giá trị từ các ứng dụng mới và sự phát triển của Internet vạn vật (IoT), nhưng cũng hiểu rằng chi phí đầu tư cho hạ tầng 5G sẽ tăng mạnh. Đồng thời, họ vẫn phải nâng cấp mạng 4G để đáp ứng nhu cầu gia tăng của người dùng. Một phân tích tại châu Âu của McKinsey dự đoán chi phí đầu tư mạng có thể tăng 60% trong giai đoạn 2020-2025, gần gấp đôi so với các giai đoạn trước.

Tại Việt Nam, các nhà mạng không thể trì hoãn việc đầu tư vào 5G, bởi quy định yêu cầu nhà thầu trúng đấu giá băng tần 5G phải triển khai dịch vụ trong vòng 12 tháng từ khi nhận được giấy phép. Trong 2 năm đầu tiên, doanh nghiệp phải cam kết triển khai ít nhất 30% số trạm phát sóng vô tuyến điện và lắp đặt tối thiểu 3.000 trạm phát sóng 5G.

Nếu vi phạm cam kết về số lượng trạm phát sóng, doanh nghiệp sẽ bị đình chỉ 50% độ rộng băng tần trong 12 tháng. Nếu sau thời gian này không khắc phục được, giấy phép sẽ bị thu hồi.