Vào sáng ngày 29/10, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc thừa ủy quyền của Thủ tướng trình bày trước Quốc hội Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chứng khoán, Luật Kế toán, Luật Kiểm toán độc lập, Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Quản lý sử dụng tài sản công, Luật Quản lý thuế và Luật Dự trữ quốc gia.

Một trong ba nội dung được sửa đổi và bổ sung nhằm hoàn thiện quy định về tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các hành vi gian lận, lừa đảo trong hoạt động phát hành và chào bán chứng khoán là quy định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan. Nội dung này sẽ đảm bảo hiệu quả phòng ngừa và xử lý vi phạm trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là quy định về các hành vi bị nghiêm cấm trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán, được tập trung điều chỉnh trong dự án Luật lần này.

Trước đó, quy định tại Điều 12 đã nêu ra một số hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động chứng khoán và thị trường chứng khoán như việc sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng để thực hiện việc mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo. Bên cạnh đó, quy định còn có các hành vi giao dịch chứng khoán bằng hình thức cấu kết, lôi kéo người khác mua, bán nhằm thao túng giá chứng khoán cũng như việc kết hợp hoặc sử dụng các phương pháp giao dịch khác hoặc tung tin đồn sai sự thật, cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng để thao túng giá chứng khoán.

Theo dự thảo trình Quốc hội vào sáng ngày 29/10, cơ quan soạn thảo tiếp tục xác định việc thực hiện hành vi thao túng thị trường chứng khoán có thể bao gồm một, một số hoặc tất cả trong sáu hành vi cụ thể.

Thứ nhất, việc sử dụng một hoặc nhiều tài khoản giao dịch của mình hoặc của người khác hoặc thông đồng để liên tục mua, bán chứng khoán nhằm tạo ra cung, cầu giả tạo. Thứ hai, việc đặt lệnh mua và bán cùng loại chứng khoán trong cùng một ngày giao dịch hoặc thông đồng với nhau để thực hiện giao dịch mà không dẫn đến việc chuyển nhượng thực sự quyền sở hữu, chỉ luân chuyển giữa các thành viên trong nhóm nhằm tạo ra giá chứng khoán và cung cầu giả tạo. Đồng thời, việc mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường cũng được xác định là một trong những hành vi thao túng này, nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó trên thị trường.

Thứ tư, việc giao dịch chứng khoán thông qua việc cấu kết và lôi kéo người khác liên tục đặt lệnh mua, bán nhằm gây ảnh hưởng lớn đến cung cầu và giá chứng khoán qua đó thao túng giá. Thứ năm, đưa ra ý kiến trực tiếp hoặc gián tiếp qua các phương tiện thông tin đại chúng về một loại chứng khoán hoặc tổ chức phát hành chứng khoán, nhằm tạo ảnh hưởng đến giá của loại chứng khoán đó sau khi đã thực hiện giao dịch và nắm giữ vị thế. Cuối cùng, sử dụng các phương thức hoặc thực hiện các hành vi giao dịch khác hoặc kết hợp với việc tung tin đồn sai sự thật và cung cấp thông tin sai lệch ra công chúng để tạo ra cung cầu giả tạo và thao túng giá chứng khoán.

Hành vi thao túng thị trường chứng khoán sẽ được luật hóa

Theo cơ quan soạn thảo, Luật Chứng khoán hiện chỉ quy định một cách chung về hành vi thao túng và mô tả chi tiết các loại hành vi thao túng theo Nghị định số 156/2020/NĐ-CP. Tuy nhiên, do tính chất nghiêm trọng của hành vi thao túng, tùy thuộc vào mức độ và tính chất, hành vi này có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự. Do đó, việc luật hóa quy định chi tiết các hành vi thao túng là cần thiết để nâng cao tính pháp lý của các hành vi và đảm bảo tính đồng bộ với Bộ luật Hình sự.

Đồng thời, qua công tác giám sát và kiểm tra giao dịch trong thời gian qua, một số nhà đầu tư hoặc nhóm nhà đầu tư chỉ thực hiện giao dịch trong một hoặc một số ngày (có thể không liên tục) nhưng vẫn có thể tác động đến giá mở cửa hoặc đóng cửa của loại chứng khoán vào những thời điểm nhất định. Do đó, khi luật hóa quy định về hành vi thao túng theo Nghị định số 156/2020/NĐ-CP, dự thảo Luật đã loại bỏ cụm từ “liên tục” tại điểm c, khoản 2, Điều 3 của Nghị định này để phù hợp với thực tiễn trên thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay. Như vậy, không cần phải thực hiện giao dịch liên tục, việc mua hoặc bán chứng khoán với khối lượng chi phối vào thời điểm mở cửa hoặc đóng cửa thị trường nhằm tạo ra mức giá đóng cửa hoặc giá mở cửa mới cho loại chứng khoán đó cũng được xác định là hành vi thao túng.

Trong báo cáo thẩm tra, Ủy ban Kinh tế cơ bản nhất trí rằng thao túng thị trường chứng khoán là hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán, như quy định tại Luật. Quy định này phù hợp với khoản 1, Điều 211 của Bộ Luật Hình sự. Tuy nhiên, đa số ý kiến cho rằng cần phải rà soát và bổ sung quy định về các hành vi được coi là thao túng thị trường chứng khoán, dựa trên sự xác định của cơ quan có thẩm quyền. Điều này nhằm tránh việc quy định tại luật các dấu hiệu về hành vi bị nghiêm cấm có tính chất tương đồng với các hoạt động nghiệp vụ thông thường của các công ty chứng khoán, các thành viên thị trường và nhà đầu tư khi tham gia thị trường.