Cam kết áp thuế quan của ông Trump được công bố vào thứ Hai đã làm chao đảo thị trường tiền tệ, trái phiếu và cổ phiếu vào thứ Ba, vì ba quốc gia này là đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ.

Mexico và Canada đặc biệt gắn bó chặt chẽ với nhau trong sản xuất ô tô và sản lượng năng lượng của Hoa Kỳ nhờ vào nhiều thập kỷ ký kết các thỏa thuận thương mại giữa hai nước láng giềng Bắc Mỹ.

THUẾ QUAN SẼ TIẾP NỐI THUẾ QUAN

Kế hoạch áp thuế 25% đối với hàng nhập khẩu của Canada và Mexico vào ngày đầu tiên nhậm chức của ông Trump không miễn trừ dầu thô như các giám đốc điều hành ngành công nghiệp đã hy vọng, hai nguồn tin thân cận với kế hoạch này cho biết với Reuters vào thứ Ba.

Các nhà lãnh đạo và các quan chức cấp cao khác đã cảnh báo rằng một cuộc chiến thương mại có thể nổ ra và nền kinh tế bị tổn hại, đồng thời tìm cách đàm phán với ông Trump sau thông báo bất ngờ này, trong đó bao gồm khoản thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa của Trung Quốc – cho đến khi ba quốc gia này siết chặt dòng chảy ma túy bất hợp pháp và tình trạng di cư qua biên giới.

“Một mức thuế quan sẽ tiếp nối một mức thuế quan khác để đáp trả, cứ thế cho đến khi chúng ta đặt các doanh nghiệp chung của mình vào vòng nguy hiểm”, Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum phát biểu trong một cuộc họp báo thường kỳ.

Sheinbaum cho biết bà có kế hoạch gửi một lá thư cho ông Trump và sẽ gọi điện cho ông để thảo luận về vấn đề này.

Một quan chức của Ngân hàng Canada cho biết bất kỳ động thái nào của ông Trump nhằm thực hiện lời đe dọa sẽ tác động đến cả hai bên biên giới phía bắc của Hoa Kỳ.

“Những gì xảy ra ở Hoa Kỳ có tác động lớn đến chúng tôi và một điều gì đó như thế này rõ ràng sẽ tác động đến cả hai nền kinh tế”, Phó Thống đốc Rhys Mendes phát biểu tại một sự kiện ở Charlottetown, Đảo Prince Edward.

Trước đó, một phát ngôn viên của đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cho biết: “Sẽ không ai giành chiến thắng trong một cuộc chiến thương mại hay một cuộc chiến thuế quan”.

Ba quốc gia nói trên đã vận chuyển tổng cộng hơn 1 nghìn tỷ USD hàng hóa đến Hoa Kỳ trong chín tháng đầu năm, dẫn đầu là Mexico, tiếp theo là Trung Quốc và sau đó là Canada, theo dữ liệu của Bộ Thương mại Hoa Kỳ, tính đến tháng 9 vừa qua.

Thuế quan được trả bởi các công ty nhập khẩu hàng hóa và thường được chuyển cho người tiêu dùng, mặc dù ông Trump thường xuyên tuyên bố sai rằng thuế quan sẽ được áp dụng đối với các quốc gia nước ngoài có liên quan.

“Điều điên rồ ở đây là những mức thuế quan như vậy cuối cùng sẽ phản tác dụng với Hoa Kỳ dưới hình thức lạm phát cao hơn và lãi suất tăng”, Bernard Baumohl, nhà kinh tế toàn cầu trưởng của Economic Outlook Group cho biết.

Ông Trump “sẽ hủy bỏ lời cam kết duy nhất mà ông đã đưa ra với người Mỹ trong chiến dịch tranh cử, đó là giảm chi phí sinh hoạt”.

Nếu ông Trump thực hiện các kế hoạch thuế quan, người tiêu dùng có thể phải đối mặt với giá cao hơn đối với bơ, dâu tây và các sản phẩm tươi sống khác, cũng như thịt, các nhà kinh tế nông nghiệp và giám đốc điều hành ngành cho biết.

Mexico và Canada là hai nhà cung cấp sản phẩm nông nghiệp hàng đầu cho Hoa Kỳ, với giá trị nhập khẩu hàng nông sản lên tới gần 86 tỷ USD vào năm ngoái, theo dữ liệu của Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ và Hải quan Hoa Kỳ.

ĐANG ĐÀM PHÁN LẠI USMCA?

Các khoản thuế được đe dọa đưa ra có vẻ như vi phạm các điều khoản của Hiệp định thương mại Hoa Kỳ-Mexico-Canada (USMCA). Thỏa thuận mà ông Trump đã ký thành luật, có hiệu lực vào năm 2020 và tiếp tục thương mại miễn thuế phần lớn giữa ba quốc gia Bắc Mỹ. Thỏa thuận này sẽ hết hiệu lực vào năm 2026.

Warren Maruyama, cựu cố vấn chung của Đại diện Thương mại Hoa Kỳ dưới thời Tổng thống George H.W. Bush, cho biết ông Trump có thể tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, điều này sẽ mở khóa Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế và cho phép ông áp đặt thuế quan một cách tương đối dễ dàng.

“Nếu bất kỳ dấu hiệu nào tạo ra tiền lệ, thì đó là một cuộc chiến khó khăn nghiêm trọng” để thách thức các hành động được thực hiện theo khuôn khổ đó, ông nói.

Các chuyên gia thương mại cho biết thuế quan cũng có thể thúc đẩy việc đàm phán lại sớm USMCA, trước đợt đánh giá năm 2026 theo kế hoạch.

‘THẢM HỌA CHO NGÀNH CÔNG NGHIỆP Ô TÔ CỦA HOA KỲ’

Những lời chỉ trích của ông Trump đã khiến đồng tiền của Mexico và Canada lao dốc, và cổ phiếu của các nhà sản xuất ô tô Hoa Kỳ và châu Âu giảm do tình hình bất ổn gia tăng.

“Nếu được thực hiện, điều này sẽ gây ra thảm họa cho ngành công nghiệp ô tô Hoa Kỳ và Detroit Three, tất cả đều nhập khẩu một lượng lớn xe từ Canada và Mexico, cũng như Volkswagen và các OEM châu Âu khác”, nhà phân tích Daniel Roeska của Bernstein cho biết trong một lưu ý.

Ford và General Motors nằm trong số các nhà sản xuất ô tô có cổ phiếu giảm mạnh. Trong khi đó, cổ phiếu năng lượng biến động trái chiều.

Các nhóm vận động hành lang trong ngành khoan và lọc dầu đã cảnh báo về những tác động lớn, bao gồm giá nhập khẩu cao hơn và nguồn cung dầu thô và sản phẩm ít hơn, cũng như khả năng trả đũa có thể gây tổn hại cho người tiêu dùng.

Hoa Kỳ cần nhập khẩu dầu thô để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng hàng ngày và Canada là nhà cung cấp nước ngoài lớn nhất, vận chuyển hơn 4 triệu thùng mỗi ngày, chủ yếu qua đường ống.

“Việc duy trì dòng chảy tự do của các sản phẩm năng lượng qua biên giới của chúng ta là rất quan trọng đối với an ninh năng lượng Bắc Mỹ và người tiêu dùng Hoa Kỳ”, Scott Lauermann, phát ngôn viên của API, một nhóm thương mại đại diện cho ngành công nghiệp dầu khí và khí đốt tự nhiên của Hoa Kỳ, cho biết.

Các nhà phân tích của Deutsche Bank hôm thứ Ba ước tính rằng mức thuế đề xuất đối với Mexico và Canada sẽ làm tăng lạm phát của Hoa Kỳ tạm thời và họ đã nâng dự báo lạm phát chỉ số giá chi tiêu tiêu dùng cá nhân cốt lõi năm 2025 từ 2,6% lên 3,7%. Con số này là 2,7% vào tháng 9.

TẬP TRUNG VÀO FENTANYL

Ông Trump đã cam kết trong suốt chiến dịch tranh cử tổng thống của mình sẽ đánh thuế ở các mức độ khác nhau đối với các đối tác thương mại của Hoa Kỳ, một phần trong lời hứa “đặt nước Mỹ lên hàng đầu” (put America first).

Áp dụng thuế nhập khẩu là một chính sách quan trọng trong nhiệm kỳ bốn năm đầu tiên của ông và giống như bây giờ, ông cũng đã đe dọa áp dụng chúng vì những lý do không liên quan đến kinh tế.

Năm 2019, ông đã đe dọa áp thuế 5% đối với Mexico do dòng người di cư đổ vào biên giới phía nam Hoa Kỳ, nhưng sau đó đã hủy bỏ sau khi Mexico đồng ý thực hiện các bước thắt chặt kiểm soát biên giới.

Trong trường hợp hiện tại, dòng ma túy bất hợp pháp vào Hoa Kỳ, đặc biệt là fentanyl, đã được thêm vào các khiếu nại của ông Trump với ba quốc gia.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, số ca tử vong do dùng quá liều fentanyl ở Hoa Kỳ thực sự đã giảm vào năm 2023, mặc dù gần 75.000 người vẫn tử vong vì loại thuốc phiện mạnh này.

Một số người cho biết mức thuế quan có thể là một lời chào mở đầu cho đàm phán. Thomas Ryan, nhà kinh tế học Bắc Mỹ tại Capital Economics cho biết: “Nó mở ra cánh cửa để Canada và Mexico đưa ra một kế hoạch đáng tin cậy trong hai tháng tới để cố gắng tránh các mức thuế quan đó”.

Các kế hoạch của ông Trump liên quan đến Trung Quốc vẫn chưa rõ ràng vì trước đó ông đã cam kết áp thuế 60% trở lên.

Trên trang mạng xã hội của mình, ông chỉ nói về “mức thuế bổ sung 10%, ngoài bất kỳ mức thuế bổ sung nào, đối với tất cả các sản phẩm của họ nhập khẩu vào Hoa Kỳ”.