Như nhadautu.vn đưa tin, chiều 26/11, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Thuế giá trị gia tăng (sửa đổi), với 407/451 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 84,97% tổng số đại biểu Quốc hội. Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025.

Trong đó, một nội dung mà nhà đầu tư quan tâm đó là mức thuế suất 5% áp dụng đối với phân bón. Việc thay đổi từ không chịu thuế VAT sang 5% đối với phân bón đã được trình bày với cơ quan có thẩm quyền nhiều năm đến nay mới được thông qua. Mục tiêu là để bảo vệ thị trường phân bón trong nước, duy trì an ninh lương thực và giảm giảm sự phụ thuộc vào phân bón nhập khẩu.

Theo SSI Research, nhìn lại quá khứ, Nghị quyết 71/2014/QH13 đã phân loại mặt hàng phân bón vào diện không chịu thuế VAT từ tháng 1/2015. Theo đó, người dùng cuối không phải chịu thuế VAT cho phân bón, còn các doanh nghiệp phân bón không được hoàn thuế VAT đối với chi phí sản xuất, trong đó, chi phí nguyên vật liệu chiếm khoảng 50-80% tổng chi phí sản xuất. Nguyên vật liệu chính để sản xuất phân bón là khí tự nhiên, than và quặng phốt phát. Tổng chi phí sản xuất của các doanh nghiệp phân bón nội địa đã tăng từ tháng 1/2015, do không được khấu trừ thuế VAT. Tất cả những điều này khiến phân bón sản xuất trong nước kém cạnh tranh hơn so với phân bón nhập khẩu, trong đó các doanh nghiệp sản xuất phân bón nước ngoài có thể yêu cầu hoàn thuế VAT cho chi phí sản xuất tại quốc gia của họ.

Việc chuyển từ không đánh thuế sang đánh thuế 5% với sản phẩm phân bón sẽ giúp phân bón nội địa cạnh tranh hơn so với phân bón nhập khẩu, từ đó hỗ trợ tăng trưởng sản lượng tiêu thụ. Giá của phân bón nhập khẩu hiện đang thấp hơn 3-5% so với phân bón nội địa. Trong trường hợp cạnh tranh gay gắt với phân bón nhập khẩu như trong giai đoạn 2015-2019, các doanh nghiệp sản xuất phân bón nội địa sau khi được hoàn thuế VAT trên chi phí sản xuất, sẽ có thể chọn giảm giá bán trước khi cộng thêm VAT 5%, từ đó thu hẹp khoảng cách giá 3-5% so với hàng nhập khẩu và khuyến khích những người nông dân sử dụng phân bón nội địa.

Doanh nghiệp phân bón nào hưởng lợi?

Các doanh nghiệp sản xuất phân bón còn có thể yêu cầu hoàn thuế VAT trên chi phí sản xuất. Điều này chủ yếu sẽ mang lại lợi ích cho các nhà sản xuất ure (Đạm Phú Mỹ, Đạm Cà Mau) và DAP (Đạm Hà Bắc – DHB, DAP Vinachem – DDV hay Hóa chất Đức Giang – DGC) vì những doanh nghiệp này sản xuất phân bón từ nguyên liệu tự nhiên (khí đốt tự nhiên, than, quặng phốt phát).

Trong khi đó, tác động đến các nhà sản xuất NPK (Phân bón Bình Điền – BFC, Phân bón Miền Nam – SFG) là không đáng kể. Do nguyên liệu sản xuất NPK chủ yếu là phân bón đơn (ure, phốt phát đơn và kali), nên việc không chịu thuế VAT hay chịu 5% thuế VAT đều không ảnh hưởng nhiều tới chi phí sản xuất NPK.

Dựa trên phân tích trên, SSI Research cho rằng Đạm Phú Mỹ (mã: DPM) và Đạm Cà Mau (mã: DCM) là các cổ phiếu hưởng lợi từ sự thay đổi này.

Đạm Phú Mỹ là nhà sản xuất phân bón hàng đầu Việt Nam, sản phẩm chính là phân bón ure, chiếm khoảng 60% doanh thu và công suất 800.000 tấn/năm; phân bón NPK chiếm hơn 12% doanh thu, công suất thiết kế 250.000 tấn/năm.

Đạm Cà Mau có sản phẩm chủ lực là phân ure với sản lượng khoảng 900.000 tấn/năm. Doanh nghiệp cón sản xuất phân bón NPK, việc mua lại Công ty TNHH Phân bón Hàn – Việt (KVF) đã giúp công suất sản xuất NPK tăng từ 300.000 tấn/năm lên 660.000 tấn/năm.

Trong 9 tháng đầu năm, cả 2 công ty phân bón thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đều ghi nhận kết quả kinh doanh tăng trưởng so với nền thấp 2023 nhờ sự phục hồi giá ure và biên lợi nhuận mảng phân bón tự doanh cải thiện.

Cụ thể, doanh thu thuần 9 tháng của Đạm Phú Mỹ tăng nhẹ lên 10.332 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế tăng 31% lên 570 tỷ đồng. Biên lợi nhuận gộp cải thiện từ 12,9% lên 14,6%.

Tương tự, Đạm Cà Mau cũng ghi nhận doanh thu 9 tháng tương đương cùng kỳ khi đạt 9.242 tỷ đồng, song lợi nhuận sau thuế tăng 71,3% lên 1.056 tỷ đồng. Một phần nhờ khoản lãi giao dịch mua rẻ 167 tỷ đồng từ hoạt động mua lại KVF trong quý II.