Quen một người bạn rót tiền mua Bitcoin (BTC) từ tháng 6/2021, anh Lâm Vũ gần đây hỏi thăm người này về việc đầu tư tiền số. Theo lời được kể lại, người này rót tiền ở vùng giá 36.000 USD hồi tháng 6/2021, gần chạm đáy ngắn hạn, sau đó chốt lời khi BTC vượt 60.000 USD sau bốn tháng. Số lãi thu được hơn 33 triệu đồng. Cứ thế, người này dồn nhiều tâm sức và tài chính “chơi” tài sản kỹ thuật số.

Anh Vũ được khuyên tham gia khi có cơ hội thích hợp trước khi “cơn sóng lớn” của Bitcoin ập tới. Người này cho rằng nên đợi thêm một thời gian để thị trường có nhịp điều chỉnh, có thể về vùng giá dưới 95.000 USD sẽ hấp dẫn hơn.

Tương tự, chị Ngọc Ánh vẫn đang canh mua BTC mà không cần chờ lời khuyên từ người khác. Là một người đã tham gia đầu tư tài chính năm qua, chị đang có nhu cầu đa dạng hóa danh mục nên thử tìm hiểu về tiền số. “Tôi tin Bitcoin sẽ sớm trở thành một loại tiền tệ chính và phổ biến trên toàn cầu”, chị cho biết.

Chị Ánh dự định sẽ rót tiền mua BTC đều đặn mỗi tháng, tức chiến lược trung bình giá (DCA) mà chị đang theo đuổi để mua chứng chỉ quỹ suốt hai năm nay. Theo chị, cách đầu tư này phù hợp với bản thân sẽ không cần quan tâm quá nhiều về biến động giá cả – vốn là đặc tính của Bitcoin – vì chị tin dù sụt giảm ra sao, tiền số này cũng sẽ phục hồi và tiến lên mức giá cao dần theo thời gian.

Nhu cầu tìm hiểu và đầu tư tăng lên khi Bitcoin đang trong xu hướng tăng giá (uptrend) và hiện neo quanh vùng giá 100.000 USD. Đồng tiền này đã tăng khoảng 130% từ đầu năm đến nay, vốn hóa thị trường đạt 2.000 tỷ USD chỉ 15 năm sau khi ra đời. BTC đang đứng thứ 7 toàn cầu về vốn hóa, chỉ sau vàng và các công ty công nghệ lớn như Apple, Nvidia, Microsoft, Amazon và Alphabet.

Nói với VnExpress, ông Lê Sỹ Nguyên, Quản lý cấp quốc gia của sàn giao dịch Bitget tại Việt Nam, cho rằng Bitcoin vượt 100.000 USD đã thúc đẩy khối lượng giao dịch trên sàn phái sinh lớn thứ ba thế giới này, không chỉ đối với BTC mà còn các altcoin khi nhà đầu tư đa dạng hóa danh mục. Theo ông, thị trường hoạt động mạnh mẽ đã làm nổi bật sự quan tâm và tham gia ngày càng tăng vào giao dịch tiền số.

Mới đây, Bitget cũng ra mắt BitEXC – nền tảng giao dịch được thiết kế riêng cho thị trường Việt Nam. Điều này là để đáp ứng nhu cầu lớn khi Việt Nam có khoảng 21,2% dân số tham gia đầu tư tài sản kỹ thuật số, xếp thứ hai toàn cầu.

Dưới quan điểm của mình, ông Nguyên cho rằng nếu tham gia lúc này, nhà đầu tư sẽ có cơ hội tích lũy tài sản và đa dạng hóa danh mục. Tuy nhiên họ vẫn phải đối diện các thách thức liên quan đến biến động thị trường, các thay đổi tiềm ẩn về quy định và quản lý đầu vào trong bối cảnh giá cả biến động.

“Một cách tiếp cận thận trọng, dựa trên nghiên cứu hẳn hoi là rất quan trọng”, ông Nguyên nhấn mạnh.

Chuyên gia này cho rằng chiến lược trung bình giá hiện phù hợp với việc tích lũy BTC, giảm thiểu tác động của biến động bằng cách phân bổ đầu tư theo thời gian. Người mới bắt đầu nên tập trung vào các khoản nhất quán, tránh giao dịch theo cảm xúc và thường xuyên đánh giá diễn biến thị trường để luôn cập nhật thông tin.

Trong báo cáo mới đây, công ty quản lý tài sản lớn nhất thế giới BlackRock Investment Institute cho rằng tỷ lệ phân bổ vào Bitcoin hợp lý là 1-2% danh mục đầu tư. Điều này sẽ mang lại khẩu vị rủi ro tương tự như nhóm cổ phiếu Magnificent Seven (bao gồm Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia, and Tesla) trong danh mục đầu tư gồm 60% cổ phiếu và 40% trái phiếu.

Nếu nhà đầu tư rót hơn 2% tài sản cho BTC, mức độ rủi ro sẽ tăng đáng kể. Tỷ lệ trên chỉ phù hợp với những ai có thể chấp nhận rủi ro của Bitcoin trong bối cảnh giá đã nhảy lên trên 100.000 USD một đơn vị. BlackRock lưu ý tiền số này đã có những lần giảm 70-80% kể từ năm 2009.

Thực tế trong các đợt sụt giảm trước đây, nhiều nhà đầu tư đã chịu thiệt hại nặng nề, mất trắng tài sản, thậm chí gánh trên mình khoản nợ lớn. Từng thắng đậm nhờ đầu tư tiền số thời dịch, anh Trung Tín từ một người “đầu tư cho vui”, xem như tích lũy thêm tài sản loại mới, dần chuyển thành một trader, nghiện canh me thị trường để mua – bán vào giai đoạn tiền lãi trên tài khoản nhảy lên con số vài chục triệu chỉ trong một tuần. Anh kể bản thân như “con thiêu thân” khi lần lượt rút hết sổ tiết kiệm, vay mượn bạn bè để đổ hết vào Bitcoin, đỉnh điểm tổng số vốn lên tới hơn tỷ đồng.

Cú trượt sau khi lập đỉnh giá vào cuối tháng 11/2021 khiến anh Tín mất trắng. Dường như chưa tin vào sự thật, chủ một startup tại TP HCM này quyết định vay mượn khắp nơi từ người thân tới bạn bè, đồng nghiệp, đối tác để tìm cách gỡ gạc.

“Tôi đã tự đào hố chôn mình khi đang dùng tiền vay mượn lại đánh phái sinh với margin 125 lần. Chỉ hai tuần sau tôi đã phải bán xe, bán đất mới có thể trả hết nợ. Giai đoạn đó rất khủng khiếp với tôi khi rơi vào những ngày cuối năm, Tết chỉ cách vài tuần”, anh kể lại và nói đến nay vẫn sợ mỗi khi nghe ai nhắc về tiền số.

Tờ Washington Post dẫn lời nhà trị liệu Aaron Sternlicht (Mỹ) nhận định “chơi” tiền số dễ gây nghiện hơn cá cược thể thao và đầu tư tài chính kiểu truyền thống, do có thể giao dịch suốt ngày đêm, không như cổ phiếu. Hiện nay, nghiện tiền số chưa được chính thức công nhận là một chứng rối loạn sức khỏe tâm thần. Nhưng trong nhiều năm qua, nhóm chuyên gia của Đại học Rutgers ở New Jersey nhận thấy số lượng người giao dịch tiền số tăng mạnh, đi kèm số người nghiện cũng cao hơn. Họ cho rằng giao dịch tiền số quá mức, với hy vọng kiếm được lợi nhuận gấp nhiều lần, chính là đánh bạc.

Theo khảo sát nhìn lại thị trường 2024 của nền tảng Coin68 với hơn 2.700 người Việt, tuy tiền số trải qua một năm khá thuận lợi, vẫn có gần 44% người được hỏi cho biết đang lỗ. Trong nhóm hơn 56% có lời, những ai không giao dịch phái sinh và đầu tư dài hạn thường kiếm được nhiều tiền hơn so với nhóm còn lại khoảng 10%.

Thời gian qua, thị trường ghi nhận nhiều trường hợp “cháy” tài khoản khi giao dịch phái sinh, tức rót tiền thông qua hợp đồng tương lai. Nhà đầu tư có thể đặt lệnh dự đoán tăng (Long) hoặc giảm (Short) đối với giá của tiền số trong thời gian nhất định mà không cần sở hữu nó. Nếu đúng, họ sẽ có lãi, ngược lại có thể mất toàn bộ số tiền khi đến ngưỡng bị thanh lý. Trong những phiên Bitcoin lập đỉnh gần đây, hàng trăm triệu USD vốn của nhà đầu tư đã bị thổi bay. Các chuyên gia đều khuyên rằng những người mới tham gia đầu tư tuyệt đối nói không với giao dịch phái sinh để tránh thiệt hại, nặng nhất là mất toàn bộ tài sản.

Đến nay tài sản số vẫn trong tình trạng thiếu khung pháp lý khi chưa được công nhận. Giới chuyên gia đánh giá điều này khiến cộng đồng khó phát triển trong môi trường an toàn, bền vững và minh bạch. Nhà đầu tư cũng không được bảo vệ đầy đủ trước các rủi ro trong quá trình giao dịch như các kênh tài sản chính thống.

Tất Đạt