Thị trường vốn cổ phần Đông Nam Á đã chứng kiến bầu không khí ảm đạm vào năm 2024, khi hoạt động IPO giảm xuống mức thấp nhất trong gần một thập kỷ, phản ánh những trở ngại đang đè nặng lên thị trường toàn cầu: lãi suất cao, địa chính trị bất ổn và niềm tin của nhà đầu tư bị sụt giảm.

Nhưng có dấu hiệu cho thấy khu vực này đang sẵn sàng cho một đợt gia tăng các đợt chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) vào năm tới, được dẫn dắt bởi sự tập trung trở lại vào các sàn giao dịch khu vực, sự gia tăng của các đợt niêm yết cổ phiếu nhỏ do công nghệ thúc đẩy, và sự quan tâm ngày càng lớn từ các quỹ đầu tư tư nhân.

Một nhà phân tích thị trường vốn khu vực cho biết các công ty công nghệ Đông Nam Á trước đây đã nhắm đến việc IPO tại Mỹ, thì nay đang ngày càng chuyển hướng sang các sàn giao dịch trong khu vực, trong bối cảnh sự hỗ trợ từ các quỹ đầu tư tư nhân gia tăng và các cải cách trong nước, theo một nhà phân tích thị trường vốn khu vực.

Trong khi các công ty công nghệ hàng đầu Đông Nam Á đã được công nhận trên toàn cầu bằng cách niêm yết tại Hoa Kỳ sau đại dịch, thì các công ty nhỏ hơn đi sau thường thấy khó thành công. Điều này khuyến khích các công ty khởi nghiệp trong khu vực cân nhắc niêm yết tại thị trường trong nước.

“Nếu xem xét những ví dụ gần đây như việc Grab niêm yết thành công tại Hoa Kỳ, thì điều này đã tạo ra sự phấn khích đáng kể trên thị trường Đông Nam Á và toàn cầu. Tuy nhiên, nếu một công ty Đông Nam Á không đủ quy mô lớn, họ có thể gặp khó khăn trong việc thu hút sự chú ý”, bà Tay Hwee Ling, chuyên gia thị trường vốn hàng đầu tại Deloitte Đông Nam Á cho biết.

Bà lưu ý rằng mặc dù các công ty thường thành công trong việc huy động vốn vòng đầu tiên, nhưng họ thường phải đối mặt với những thách thức sau đó do sự chú ý hoặc khối lượng giao dịch hạn chế. Chuyên gia này cũng dự đoán xu hướng các công ty Đông Nam Á đổ xô đến Mỹ để niêm yết có khả năng sẽ suy giảm.

Sự thay đổi này có thể mang đến cho các sàn giao dịch trong khu vực Đông Nam Á nhiều cơ hội hơn để cung cấp nền tảng cho các doanh nghiệp huy động vốn trong lĩnh vực công nghệ và hơn thế nữa. Các sàn giao dịch khu vực như Bursa Malaysia, Sở giao dịch chứng khoán Thái Lan (SET) và IDX của Indonesia đang định vị mình là những lựa chọn thay thế an toàn hơn, mang đến cho các công ty khả năng dự đoán tốt hơn và khả năng tiếp cận các nhà đầu tư trong nước.

Xu hướng này có thể thúc đẩy thị trường IPO ảm đạm của khu vực. Trong báo cáo Thị trường vốn Đông Nam Á năm 2024, Deloitte đã báo cáo sự suy giảm mạnh trong thị trường IPO của khu vực trong hơn 10 tháng đầu năm 2024, khi chỉ có 122 đợt IPO huy động được 3 tỷ USD, giảm so với 163 đợt IPO và 6 tỷ USD vào năm 2023.

Nhìn chung, Malaysia chiếm 53% tổng số vốn huy động được từ IPO ở Đông Nam Á vào năm 2024, tiếp theo là Thái Lan với 26% và Indonesia với 12%.

Indonesia, một quốc gia dẫn đầu về IPO trong khu vực, đã chứng kiến ​​mức giảm 90% về vốn huy động được vào năm 2024, giảm từ 3,6 tỷ USD vào năm 2023 xuống còn 368 triệu USD. Cuộc tổng tuyển cử vào tháng 2 và tình hình kinh tế bất ổn kéo dài khiến các công ty rơi vào trạng thái chờ đợi.

Thái Lan, thị trường chứng khoán lớn thứ hai Đông Nam Á, cũng đang chững lại. Các quy định mới yêu cầu báo cáo tài chính đã kiểm toán trong ba năm đối với các công ty muốn IPO đã làm chậm quá trình này, với số tiền huy động giảm xuống còn 756 triệu USD, giảm 42% so với mức 1,3 tỷ USD vào năm 2023.

Tại Singapore, mặc dù chỉ có bốn đợt IPO, giảm so với sáu đợt vào năm ngoái, nhưng số tiền huy động được chỉ giảm nhẹ xuống còn 34 triệu USD. Các nhà phân tích cũng nhấn mạnh đến sự tập trung và quan tâm đối với các quỹ đầu tư bất động sản, vốn theo truyền thống là thế mạnh của thị trường chứng khoán Singapore. Philippines chỉ có ba đợt IPO nhưng đã huy động được 203 triệu USD, tăng mạnh so với mức 81 triệu USD vào năm 2023.

Trong khi những thị trường khác đang gặp nhiều khó khăn, Malaysia nổi lên như một trường hợp ngoại lệ, đạt được hiệu suất tốt nhất trong khu vực. Bursa Malaysia đã tổ chức 46 đợt IPO và huy động được 1,5 tỷ USD tính đến tháng 10, chiếm hơn một nửa tổng số tiền thu được của Đông Nam Á. Quốc gia này đã có thêm chín đợt IPO sau báo cáo của Deloitte. Nổi bật nhất là 99 Speed ​​Mart, một chuỗi cửa hàng tiện lợi đã thu về 574 triệu USD, trở thành đợt IPO lớn nhất trong năm của khu vực.

Các nhà phân tích cho rằng thành công của Malaysia bắt nguồn từ hai yếu tố chính: cải cách trong nước và sự chuyển hướng có chủ đích sang các đợt IPO nhỏ hơn, mang tính địa phương. Thị trường ACE của Bursa Malaysia, được thiết kế dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa, đã trở thành điểm đến hấp dẫn cho các công ty công nghệ và tăng trưởng, với 39 đợt niêm yết chỉ trong năm nay.

Sự tập trung vào các đợt IPO nhỏ hơn và theo từng ngành đang trở thành xu hướng quyết định trên toàn khu vực. Trong bối cảnh không có các đợt niêm yết lớn, các sản phẩm tiêu dùng, hàng công nghiệp và năng lượng tái tạo đã nổi lên như những ngành hàng dẫn đầu trong năm nay, chiếm gần 70% tổng hoạt động IPO.

PwC cho biết trong báo cáo rằng thị trường IPO ở Đông Nam Á dự kiến ​​sẽ phục hồi vào năm tới, khi môi trường kinh tế vĩ mô ổn định; đồng thời dự đoán lãi suất cắt giảm ở nhiều khu vực có khả năng thúc đẩy sự gia tăng các đợt IPO ở Đông Nam Á.

Công nghệ dự kiến ​​sẽ đóng vai trò trung tâm trong sự phục hồi IPO của Đông Nam Á. Sự tách rời giữa Mỹ và Trung Quốc đã thúc đẩy đầu tư vào cơ sở hạ tầng kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo và công nghệ tài chính trên khắp khu vực.

Các nhà phân tích cũng nhấn mạnh sự gia tăng của các doanh nghiệp sử dụng AI và các công ty khởi nghiệp năng lượng tái tạo là động lực chính cho hoạt động IPO trong tương lai. Đông Nam Á đang trở thành một nút thắt quan trọng trong hệ sinh thái công nghệ toàn cầu và điều đó đang thu hút các nhà đầu tư vào các công ty sáng tạo của khu vực.

Mặc dù vậy, sự trở lại Nhà Trắng của Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump sẽ là biến số khó đoán đối với nhiều thị trường, bao gồm cả thị trường IPO. Sự hồi sinh của các chính sách thương mại “Nước Mỹ trên hết” có thể đảo ngược tham vọng IPO của Đông Nam Á.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, các rào cản thương mại và xung đột địa chính trị đã tạo ra sự chia rẽ giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ, và các nhà phân tích dự đoán rằng điều tương tự sẽ xảy ra khi ông trở lại nắm quyền.

Viện nghiên cứu địa phương MIDF cho biết trong triển vọng thị trường năm 2025 rằng sự biến động ​​sẽ là một dấu hiệu đặc trưng vào năm tới. Vào đầu năm nay, những lo ngại về tăng trưởng kinh tế toàn cầu và lạm phát đã làm gia tăng sự bất ổn, cùng với sự không chắc chắn về các động thái lãi suất trong tương lai của Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ.

“Mặc dù tình hình đã ổn định phần nào, nhưng cuộc bầu cử của Mỹ đã làm bùng nổ sự bất ổn. Ngoài ra, căng thẳng địa chính trị và suy thoái kinh tế ở châu Âu và Trung Quốc tiếp tục góp phần gây ra những biến động trên thị trường”, báo cáo cho biết.