Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa gửi văn bản phản hồi Bộ Giao thông Vận tải về việc góp ý Dự thảo Nghị định quy định thu phí sử dụng đường bộ cao tốc.

Theo VCCI, Dự thảo hiện chưa quy định cụ thể về việc tạm dừng thu phí trong trường hợp chất lượng dịch vụ không đảm bảo, như khi xảy ra tình trạng ách tắc tại trạm thu phí (buộc phải xả trạm) hoặc khi chất lượng đường xuống cấp, không đảm bảo tốc độ lưu thông, hoặc khi tỷ lệ tai nạn giao thông tăng cao.

Các quy định hiện tại về điều kiện và thủ tục thu phí (tại Điều 3 và Điều 4) mới chỉ phù hợp để áp dụng cho việc bắt đầu thu phí, chưa đủ điều kiện áp dụng khi tạm dừng hoặc tiếp tục thu phí.

Nhiều doanh nghiệp bày tỏ lo ngại với VCCI về việc chất lượng đường xuống cấp ảnh hưởng đến lưu thông nhưng các phương tiện vẫn phải nộp phí.

Ví dụ, trong 11 tuyến cao tốc dự kiến thu phí, tuyến Hà Nội – Thái Nguyên nằm trong số 7 tuyến cao tốc bị cảnh báo chưa đạt tiêu chuẩn an toàn. Tuyến này từng xảy ra 15 vụ tai nạn từ năm 2022 đến tháng 10/2023 do mặt đường xuống cấp, khiến người điều khiển phương tiện mất lái.

VCCI cũng chỉ ra rằng, về lâu dài, chất lượng các tuyến đường sẽ bị ảnh hưởng nếu không được duy tu, bảo trì thường xuyên. Đặc biệt, khi các tuyến đường BOT hết thời hạn hợp đồng và bàn giao cho Nhà nước, việc duy trì thu phí cần được cân nhắc kỹ lưỡng.

VCCI: Chất lượng cao tốc sẽ đi xuống nếu không được duy tu (ảnh minh họa)

Do đó, VCCI đề nghị bổ sung quy định về các trường hợp tạm dừng thu phí, trong đó bao gồm trường hợp chất lượng đường xuống cấp, không đảm bảo tốc độ và an toàn cho phương tiện lưu thông.

Đồng thời, VCCI đề xuất bổ sung quy định cho phép các chủ phương tiện, đặc biệt là các hiệp hội doanh nghiệp vận tải, có quyền giám sát chất lượng đường và kiến nghị đến cơ quan quản lý (Bộ Giao thông vận tải hoặc UBND cấp tỉnh) về việc dừng thu phí khi chất lượng đường không đảm bảo.

VCCI cũng đề nghị xây dựng một cơ chế độc lập để kiểm tra chất lượng đường và quyết định việc dừng hoặc tiếp tục thu phí khi có sự bất đồng giữa hiệp hội doanh nghiệp và cơ quan quản lý tuyến đường.

Về biểu mức phí sử dụng đường cao tốc, phụ lục của Dự thảo đã phân loại mức phí theo loại phương tiện và chất lượng tuyến đường.

Theo đó, chất lượng tuyến đường được chia làm hai mức: các tuyến đáp ứng quy chuẩn đường cao tốc theo Luật Đường bộ 2024 và các tuyến không đáp ứng (được xây dựng trước đó). Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp cho rằng cách phân loại này chưa đầy đủ.

Thực tế, chất lượng đường cao tốc rất đa dạng, tùy thuộc vào số lượng làn xe (4 làn, 6 làn, hoặc nhiều hơn), tốc độ tối đa cho phép (80km/h, 100km/h, 120km/h…), và trong tương lai sẽ có những tuyến cao tốc chất lượng cao hơn.

Ví dụ, quy hoạch mở rộng các tuyến cao tốc hiện hữu: Hồ Chí Minh – Trung Lương dự kiến thành 8 làn; Mỹ Thuận – Cần Thơ, Quốc lộ 45 – Nghi Sơn – Diễn Châu, Vĩnh Hảo – Phan Thiết thành 6 làn; Mai Sơn – Quốc lộ 45, Cam Lộ – La Sơn – Hòa Liên thành 4 làn hoàn chỉnh.

Vì vậy, VCCI đề nghị phân loại mức phí chi tiết hơn, căn cứ vào số làn xe và tốc độ tối đa cho phép trên mỗi tuyến. Điều này sẽ giúp phản ánh chính xác giá trị dịch vụ và lợi ích mà từng tuyến đường cao tốc mang lại, từ đó áp dụng mức phí phù hợp.

Hiện tại, Dự thảo Nghị định không có quy định về lộ trình điều chỉnh biểu mức phí sử dụng đường cao tốc. Trong khi đó, đối với các tuyến đường đã chuyển nhượng quyền thu phí, Thông tư 55/2023/TT-BGTVT về loại hợp đồng O&M đường bộ cao tốc đã có quy định về việc tăng giảm mức phí. Sự thiếu tương thích này có thể gây rủi ro cho nhà đầu tư muốn tham gia vào nhượng quyền thu phí đường cao tốc.

Do đó, VCCI đề nghị bổ sung quy định về việc điều chỉnh mức phí sử dụng đường cao tốc, phù hợp với thay đổi hoàn cảnh. Chẳng hạn, mức phí có thể tăng theo tỷ lệ trượt giá do lạm phát hoặc giảm khi Nhà nước áp dụng ưu đãi, hỗ trợ khi kinh tế gặp khó khăn.