Ngành chè Việt Nam, với bề dày truyền thống và tiềm năng tự nhiên lớn, đang đứng trước nhiều cơ hội và thách thức để khai thác xu hướng này. Theo báo cáo “Tổng quan thị trường chè, thách thức và cơ hội đối với doanh nghiệp Việt Nam” do Cục Phát triển Doanh nghiệp (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) vừa công bố, đã chỉ ra những yếu tố quan trọng định hình xu hướng này và các cơ hội có thể khai thác.

Ảnh minh họa. Nguồn: Internet.

Ngành chè Việt Nam sở hữu lợi thế tự nhiên vượt trội, với diện tích trồng lớn tại Thái Nguyên, Hà Giang và Lâm Đồng. Tuy nhiên, hơn 94% sản lượng chè xuất khẩu hiện nay thuộc phân khúc thấp, chưa qua chế biến sâu, và chỉ 6% nằm trong phân khúc cao cấp. Đây chính là khoảng trống cần được lấp đầy nếu ngành chè muốn khai thác tốt hơn xu hướng cao cấp hóa.

Xu hướng này được thúc đẩy bởi sự gia tăng tầng lớp trung lưu tại các thị trường lớn như châu Á và nhu cầu sống lành mạnh tại châu Âu. Theo báo cáo, tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) của thị trường chè toàn cầu dự kiến đạt 4,7% giai đoạn 2020–2025, với phân khúc chè thảo mộc và chè xanh tăng trưởng mạnh nhất. Việt Nam, nhờ vào điều kiện khí hậu đa dạng và truyền thống canh tác lâu đời, có tiềm năng lớn trong việc sản xuất chè hữu cơ và chè đặc sản để đáp ứng nhu cầu này.

Trong thị trường nội địa, nhu cầu đối với chè cao cấp, chè thảo mộc và chè túi lọc đang gia tăng đáng kể, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Các sản phẩm chè dành cho sức khỏe và giảm cân cũng ghi nhận mức tăng trưởng ổn định nhờ nhận thức ngày càng cao về lối sống lành mạnh. Mặc dù mức tiêu thụ chè bình quân đầu người tại Việt Nam còn thấp (0,47 kg/năm), đây vẫn là cơ hội lớn nếu các doanh nghiệp chè biết tận dụng lợi thế thương mại điện tử và xây dựng thương hiệu.

Để tận dụng xu hướng này, các doanh nghiệp cần tập trung vào đổi mới công nghệ chế biến và xây dựng chiến lược tiếp thị bài bản. Hiện tại, chỉ 20% cơ sở chế biến chè tại Việt Nam đáp ứng tiêu chuẩn hiện đại, dẫn đến hạn chế về chất lượng và giá trị gia tăng. Đầu tư vào dây chuyền sản xuất matcha, chè hòa tan và các sản phẩm chiết xuất từ chè có thể mở ra cơ hội tiếp cận thị trường ngách như mỹ phẩm và thực phẩm chức năng.

Xuất khẩu chè xanh đã tăng 64,4% về sản lượng và 61,8% về giá trị trong quý II/2024, cho thấy tiềm năng phát triển mạnh mẽ của ngành chè Việt Nam. Các thị trường như Ba Lan ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc, trở thành đích đến tiềm năng cho các sản phẩm chè cao cấp của Việt Nam.

Chìa khóa thành công nằm ở việc phát triển các câu chuyện thương hiệu độc đáo, khai thác giá trị truyền thống như chè Shan tuyết Hà Giang, kết hợp với chiến lược quảng bá mạnh mẽ qua các nền tảng số. Ngoài ra, các doanh nghiệp cần chú trọng đến khả năng truy xuất nguồn gốc và đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế như VietGAP và GlobalGAP.

Xu hướng cao cấp hóa là cơ hội để ngành chè Việt Nam nâng cao vị thế trên thị trường toàn cầu, không chỉ về giá trị kinh tế mà còn về văn hóa và bản sắc. Tuy nhiên, để đạt được điều này, cần sự phối hợp đồng bộ từ doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức nghiên cứu nhằm đảm bảo phát triển bền vững.