Năm 2024: Củng cố niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp

Phát biểu tại Hội thảo “Kinh tế Việt Nam năm 2024 và triển vọng năm 2025: Đổi mới, sáng tạo và hội nhập trong kỷ nguyên mới” do Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế TW (CiEM) phối hợp với Tổ chức Hợp tác Quốc tế Đức GIZ tổ chức sáng 14/1, TS Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng CIEM nhớ lại cùng thời điểm này năm ngoái, chúng ta còn đang nhìn nhận mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Quốc hội cho năm 2024 (từ 6-6,5%) là rất thách thức, khó khăn.

Tuy nhiên, trên cơ sở đánh giá đúng tình hình, Việt Nam đã chuyển nhanh sang thực hiện các giải pháp toàn diện để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, gắn với giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế, đặc biệt là trong 6 tháng cuối năm.

Sau khi nhiều địa phương hứng chịu tác động nghiêm trọng của cơn bão số 3, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo quyết liệt thực hiện các giải pháp khắc phục hậu quả của bão, ổn định đời sống của nhân dân, và thúc đẩy các hoạt động kinh tế ở các địa phương chịu ảnh hưởng. Bên cạnh đó, việc tăng lương cho các khu vực của nền kinh tế trở nên ý nghĩa hơn nhờ các giải pháp kiểm soát lạm phát.

Nhờ đó, Việt Nam đã đạt được những kết quả kinh tế – xã hội ấn tượng, toàn diện. Tăng trưởng kinh tế phục hồi rõ nét, ước đạt 7,09% trong năm 2024. Lạm phát đạt 3,63%, thấp hơn nhiều so với mục tiêu của Quốc hội.

“Quan trọng hơn, niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp và người dân vào triển vọng kinh tế trở nên tích cực hơn, thể hiện phần nào qua các con số như vốn FDI thực hiện đạt tới 25,35 tỷ USD, kiều hối ước đạt tới 16 tỷ USD…”, Viện trưởng CIEM nhấn mạnh.

Năm 2025: Cơ hội tăng trưởng từ thu hút công nghệ của doanh nghiệp FDI

Dự báo tình hình thế giới và khu vực trong năm 2025, theo Viện trưởng CIEM Trần Thị Hồng Minh là khá phức tạp. Tại thời điểm này, các kịch bản xung quanh việc Mỹ gia tăng các biện pháp thuế quan và các công cụ chính sách thương mại khác còn nhiều bất định. Bất ổn chính trị ở nhiều nước cũng ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng thúc đẩy đối thoại, hợp tác quốc tế trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là đầu tư, thương mại, chuyển đổi xanh… Khoa học – công nghệ đang phát triển nhanh, nhưng tác động đối với thay thế việc làm của con người và phân bổ lao động quốc tế đang dần hiện hữu.

“Trong bối cảnh ấy, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô và ổn định xã hội là một yêu cầu cần thiết, song “không dễ” và “không đủ”. Bối cảnh bất định ấy không chỉ toàn “màu xám”, mà đang mở ra không ít cơ hội phát triển cho các nước thu nhập trung bình. Trong đó, khu vực Đông Nam Á đang có nhiều tiềm năng phát triển nhanh…”- TS Trần thị Hồng Minh phát biểu.

Đồng thời nhấn mạnh: “Điều quan trọng là phải tận dụng tối đa các cơ hội, thông qua các cải cách thể chế kinh tế và nâng cao năng lực cho các cơ quan, doanh nghiệp và người lao động một cách kịp thời nhất….”

Ông Nguyễn Ánh Dương, Trưởng ban Nghiên cứu tổng hợp CIEM chỉ ra 4 yếu tố tác động đến triển vọng kinh tế năm 2025: Thứ nhất, kinh tế toàn cầu có thể đối mặt với khó khăn, thách thức trong bối cảnh gia tăng bất định, xung đột có thể diễn biến phức tạp ở nhiều khu vực; Thứ hai, giá hàng hóa có thể biến động đáng kể do hệ quả của các cú sốc về khí hậu, căng thẳng địa chính trị leo thang. Thứ ba, cạnh tranh thương mại – công nghệ giữa các siêu cường gia tăng. Thứ tư, Cách mạng Công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Các công nghệ mới (đặc biệt là trí tuệ nhân tạo) sẽ tiếp tục chuyển biến nhanh, qua đó có thể thúc đẩy đổi mới sáng tạo, cải thiện năng suất lao động.

“Chúng ta đã thẳng thắn nhận diện không ít khó khăn, thách thức, như rủi ro về bẫy thu nhập trung bình, các yếu tố tạo động lực mới cho đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh,… Với tâm thế ấy, các khó khăn, thách thức có thể trở thành “áp lực tích cực” để Việt Nam quyết liệt hơn trong việc thực hiện các cải cách kinh tế có tính căn bản hơn, tập trung vào đổi mới, sáng tạo và hội nhập để nền kinh tế có thể hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng kinh tế cho năm 2025 và các thập niên tiếp theo…”

Trong bối cảnh đó, chuyên gia CIEM cho rằng, kinh tế Việt Nam có thể có một số cơ hội quan trọng: Thứ nhất, xu hướng phát triển của khoa học – công nghệ có thể giúp thúc đẩy quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng gia tăng các ngành, hoạt động, sản phẩm có hàm lượng giá trị gia tăng, khoa học – công nghệ cao hơn; Thứ hai, Việt Nam sẽ tiếp tục có cơ hội để thu hút đầu tư nước ngoài (FDI). Cơ hội từ thu hút FDI có thể mở rộng không gian cho tăng trưởng kinh tế thông qua chuyển giao công nghệ; Thứ ba, Việt Nam có thể có cơ hội gia tăng đáng kể năng suất lao động nhờ cải cách thể chế, trong đó có cải cách bộ máy và cải cách thủ tục hành chính.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải xử lý một số vấn đề, thách thức đối với tăng trưởng kinh tế trong năm 2025: Thứ nhất, tăng trưởng kinh tế thế giới có thể phục hồi chậm, thậm chí suy giảm trong năm 2025. Thứ hai, sự phát triển nhanh của các công nghệ mới – bên cạnh các cơ hội to lớn – cũng đặt ra thách thức không nhỏ nếu Việt Nam không sớm hiện thực hóa một cách tiếp cận phù hợp; Thứ ba, thu hút FDI có chất lượng là một yêu cầu đúng đắn, song khó có thể hiệu quả và đúng hướng nếu không kịp thời cụ thể hóa các tiêu chí về chất lượng của dự án, phù hợp với định hướng phát triển của nền kinh tế; Thứ tư, hiện thực hóa tăng trưởng cao là một yêu cầu quan trọng để Việt Nam hướng tới các mục tiêu phát triển đầy tham vọng vào năm 2030 và 2045, song chỉ thực sự có ý nghĩa nếu không đi kèm với áp lực lạm phát cao.

Đề cập đến việc Đảng, Nhà nước đã chủ động hoàn thiện khung chính sách cho đổi mới, sáng tạo. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, qua đó đã tạo ra không khí hứng khởi cho cộng đồng khoa học trong những tuần gần đây, Viện trưởng CIEM TS. Trần Thị Hồng Minh  cho rằng với các chính sách kịp thời, có chất lượng để phát triển các công nghệ mới, Việt Nam đã trở thành “quê hương mới” của nhiều nhà đầu tư lớn.

“Dư địa chính sách cho đổi mới, sáng tạo còn rất nhiều, nếu như kết nối được các lĩnh vực này với chính sách phát triển các mô hình kinh tế mới (kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế sáng tạo,…), và nếu kết nối sớm được qua cách tiếp cận thử nghiệm chính sách. ..”- Viện trưởng CIEM quả quyết.