Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đầy biến động, việc ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng không chỉ đánh dấu một bước ngoặt mới trong chính sách thương mại của Mỹ, mà còn đặt Việt Nam vào trung tâm những thay đổi lớn. Sự kiện này không chỉ mở ra những cánh cửa mới cho thương mại, đầu tư và tăng trưởng, mà còn mang lại các thách thức phức tạp trong việc giữ vững vị thế và ổn định kinh tế.

Triển vọng tăng trưởng kinh tế: Cân bằng trên dây

Việt Nam được dự báo sẽ duy trì tốc độ tăng trưởng GDP 6,9% trong năm 2024, bất chấp những bất ổn từ chính sách bảo hộ thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, theo VNDirect Research, năm 2025 có thể chứng kiến sự suy giảm nhẹ với mức tăng trưởng chỉ còn 6,6%. Đây không phải là dấu hiệu yếu đi của nền kinh tế, mà là một phản ứng tất yếu trước sự gia tăng áp lực từ các chính sách mới của Mỹ và sự mạnh lên của đồng USD.

Dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam theo quý và theo ngành kinh tế (2022-2025). Nguồn: Tổng cục Thống kê (TCTK), VNDirect Research.

Trong khi đó, lạm phát được kỳ vọng ở mức 3,7% trong năm 2024, phản ánh sự ổn định trong điều hành chính sách. Tuy nhiên, để duy trì ổn định, Việt Nam cần linh hoạt ứng phó với các yếu tố bất lợi từ thị trường quốc tế, đồng thời khai thác tốt những động lực tăng trưởng nội địa.

Thuế quan: Cơ hội vàng hay cạm bẫy khó lường?

Chính sách thuế mới của Mỹ, áp mức 60% lên hàng hóa Trung Quốc và 10-20% với các quốc gia khác, mang lại cơ hội lớn cho hàng hóa Việt Nam. Các sản phẩm chủ lực như dệt may, giày dép, thủy sản và đồ gỗ đang đứng trước cơ hội gia tăng thị phần tại thị trường Mỹ nhờ lợi thế chênh lệch thuế quan. Từ năm 2017, xuất khẩu Việt Nam sang Mỹ đã tăng trưởng ấn tượng 25% mỗi năm, minh chứng cho khả năng tận dụng cơ hội của các doanh nghiệp Việt.

Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ qua các năm (2016-10T2024). Nguồn: S&P Global, VNDirect Research.

Tuy nhiên, thách thức cũng không hề nhỏ. Với thâm hụt thương mại song phương lên tới 90,6 tỷ USD trong 10 tháng đầu năm 2024, Việt Nam có nguy cơ đối mặt với hàng loạt cuộc điều tra phòng vệ thương mại từ Mỹ. Sự thận trọng và minh bạch trong nguồn gốc hàng hóa sẽ là “lá chắn” quan trọng để giảm thiểu các rủi ro.

Tỷ giá và chính sách tiền tệ: Bài toán căng não

Chỉ số US Dollar Index (DXY) tăng mạnh sau cuộc bầu cử Mỹ đã đẩy tỷ giá VND/USD lên mức cao nhất từ đầu năm. Đồng VND mất giá 4,7%, buộc Ngân hàng Nhà nước phải can thiệp mạnh mẽ để giữ ổn định thị trường. Áp lực này không chỉ làm tăng chi phí nhập khẩu mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất trong nước.

Tác động của chỉ số DXY và biến động tỷ giá USD/VND trong năm 2024. Nguồn: VNDirect Research.

Điều hành chính sách tiền tệ trong thời gian tới sẽ đòi hỏi sự khéo léo hơn bao giờ hết. Việt Nam cần duy trì sự ổn định của tỷ giá trong khi vẫn hỗ trợ các động lực tăng trưởng kinh tế, một thách thức mà VNDirect Research nhận định là không dễ dàng.

Dòng vốn FDI: Điểm sáng trong thách thức

Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) tiếp tục là một điểm sáng của kinh tế Việt Nam. Trong 10 tháng đầu năm 2024, vốn FDI thực hiện tăng 8,8%, với sự hiện diện nổi bật của các nhà đầu tư lớn từ Singapore, Nhật Bản và Hàn Quốc. Lợi thế từ vị trí chiến lược, chi phí lao động cạnh tranh và các hiệp định thương mại tự do đã giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của các dòng vốn.

Xu hướng FDI tại Việt Nam và vai trò của các quốc gia đầu tư lớn (2019-2024). Nguồn: Bộ Kế hoạch & Đầu tư (KH&ĐT), VNDirect Research.

Tuy nhiên, sự gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại từ Mỹ có thể làm giảm sự hấp dẫn của vốn FDI từ Trung Quốc. Điều này đòi hỏi Việt Nam phải chủ động hơn trong việc thu hút đầu tư từ các quốc gia đồng minh của Mỹ, nhằm bảo đảm sự ổn định và đa dạng hóa nguồn vốn.

Chính sách tài khóa: “Động cơ” cho tăng trưởng

Đầu tư công tiếp tục được Chính phủ xác định là “động cơ” quan trọng để duy trì tăng trưởng. Với mục tiêu giải ngân 790,7 nghìn tỷ đồng vào năm 2025, Chính phủ kỳ vọng các dự án cơ sở hạ tầng trọng điểm sẽ tạo ra cú hích lớn cho nền kinh tế. Đồng thời, các chính sách như gia hạn giảm thuế VAT cũng đang được triển khai để kích cầu tiêu dùng nội địa, giảm thiểu sự phụ thuộc vào xuất khẩu.

Xu hướng đầu tư công thực hiện của Việt Nam trong tháng 10 và 10 tháng đầu năm 2024. Nguồn: Tổng cục Thống kê (TCTK), VNDirect Research.

VNDirect Research nhấn mạnh rằng chính sách tài khóa mở rộng là yếu tố then chốt để Việt Nam vượt qua các rào cản thương mại từ Mỹ và củng cố đà tăng trưởng bền vững.

Giải pháp chiến lược: Tận dụng cơ hội, vượt qua thử thách

Để thích nghi với chính sách mới của Mỹ, Việt Nam cần tập trung vào việc nâng cao minh bạch thương mại, kiểm soát chặt chẽ nguồn gốc xuất xứ hàng hóa và giảm thâm hụt thương mại song phương. Việc đàm phán các hiệp định thương mại lớn trong lĩnh vực năng lượng và hàng không sẽ góp phần duy trì mối quan hệ đối tác bền vững với Mỹ.

Song song đó, Việt Nam cần đẩy mạnh cải cách thể chế và phát triển thị trường nội địa. Đây không chỉ là biện pháp ngắn hạn để đối phó với thách thức mà còn là chiến lược lâu dài để nâng cao sức cạnh tranh và thúc đẩy phát triển bền vững.

Ông Donald Trump tái đắc cử đã đặt Việt Nam vào trung tâm của những biến động lớn trong thương mại toàn cầu. Với sự chuẩn bị chiến lược và quyết sách đúng đắn, Việt Nam có thể biến những thách thức thành động lực để khẳng định vị thế và xây dựng một nền kinh tế mạnh mẽ hơn trong kỷ nguyên mới.