Gần đây, cam kết của ông Trump về việc áp đặt thuế 25% đối với Canada và Mexico cùng 10% thuế bổ sung đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc đã dấy lên triển vọng đẩy lạm phát ở Mỹ lên cao giữa lúc nó tưởng chừng như đã được kiểm soát.
Các mức thuế cao mà Tổng thống đắc cử Donald Trump đe dọa áp dụng với các nước láng giềng và đối tác thương mại lớn của Mỹ, cùng với thuế bổ sung mà ông sẽ áp đặt lên Trung Quốc, có thể khiến giá cả tăng cao đối với người Mỹ, từ trái cây tươi nhập từ Mexico đến gỗ từ Canada và các thiết bị điện tử từ Trung Quốc.
Giới kinh tế chỉ ra rằng, nếu các doanh nghiệp phụ thuộc vào nhập khẩu phải đối mặt với chi phí cao hơn đáng kể, họ sẽ chuyển những chi phí đó sang người tiêu dùng. Bên cạnh đó, cũng có thể nông dân và các nhà xuất khẩu khác đối mặt với thuế trả đũa từ các đối tác như Trung Quốc.
Lạm phát tăng trở lại?
Tuyên bố về thuế của ông Trump đã làm thay đổi dự báo của nhiều nhà kinh tế, những người trước đây giả định rằng mức thuế áp đặt sẽ không cao như ông cam kết trong chiến dịch tranh cử. Chưa rõ liệu đây có phải là một chiến thuật đàm phán hay một động thái ban đầu nhằm tái cấu trúc thương mại toàn cầu, tác động leo thang của nó đã hiển hiện.
Đầu tuần này, các nhà kinh tế tại Phòng Thí nghiệm Ngân sách thuộc Đại học Yale đã điều chỉnh lại dự báo về tác động của thuế quan dưới thời ông Trump đối với nền kinh tế. Mức thuế 25% đối với Canada và Mexico, cùng với mức thuế bổ sung 10 điểm phần trăm trên các mức thuế hiện tại đối với Trung Quốc, kèm theo thuế trả đũa từ các nước đó, sẽ khiến giá tiêu dùng tại Mỹ tăng 0,75% vào năm tới.
Con số này giảm xuống còn 0,65% nếu các hộ gia đình chuyển sang mua các sản phẩm sản xuất trong nước hoặc từ các nguồn nhập khẩu có mức thuế thấp hơn. Điều đó tương đương mất hơn 1.000 USD sức mua của mỗi hộ gia đình, tính theo giá trị đồng USD năm 2023.
Nếu các mức thuế đối với hàng hóa Trung Quốc được cộng thêm lên 60% như ông Trump đã đe dọa, tác động lạm phát ước tính sẽ còn cao hơn. Ngoài việc tăng giá hàng hóa mà người Mỹ phải trả, lạm phát cao hơn có thể khiến Cục Dự trữ Liên bang Fed giảm lãi suất ít hơn so với dự kiến trong năm tới. Điều này sẽ khiến lãi suất thẻ tín dụng và các khoản vay khác cao hơn so với mức bình thường.
Trong các dự báo, nhiều nhà kinh tế ở Wall Street tin rằng thuế đối với Trung Quốc sẽ rất cao, nhưng các mức tăng khác chỉ tăng nhẹ. “Chúng tôi dự đoán một phiên bản nào đó của thuế đối với Trung Quốc sẽ được thực hiện, nhưng hiện tại giả định rằng các mức thuế đối với phần còn lại của thế giới sẽ có phạm vi hạn chế hơn,” các nhà kinh tế tại JPMorgan Chase viết trong ghi chú tuần trước.
Về mặt lợi ích, tăng thuế nhập khẩu có thể giúp các ngành công nghiệp nội địa cạnh tranh với các nhà sản xuất nước ngoài khi nhu cầu đối với sản phẩm của họ tăng lên, đồng thời chính phủ cũng thu thêm nguồn thu từ thuế.
Tuy nhiên, người tiêu dùng và các doanh nghiệp nhập khẩu sẽ không mua được nhiều hàng hóa như trước, và cả lý thuyết kinh tế lẫn dữ liệu lịch sử đều cho thấy rằng họ thường chịu thiệt hại nhiều hơn so với lợi ích mà họ có được.
Hơn nữa, khi một quốc gia áp đặt thuế quan lên một quốc gia khác, quốc gia kia thường sẽ đáp trả bằng các biện pháp thuế quan của riêng mình. Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum hôm thứ Ba tuyên bố rằng Mexico sẽ trả đũa nếu ông Trump thực hiện các đe dọa của mình.
Tuy vậy, lợi ích kinh tế từ thương mại không được phân bổ đồng đều trên toàn nước Mỹ, và các chiến dịch tranh cử thành công của ông Trump vào năm 2016 và 2024 đã khai thác được sự bất mãn của những người Mỹ cảm thấy rằng họ là bên thua thiệt trong thương mại với Trung Quốc, đặc biệt là Tổng thống Biden đã tăng mạnh thuế đối với xe điện và nhiều sản phẩm khác từ Trung Quốc.
Ngành ô tô Mỹ “đau đầu”
Các cộng đồng biên giới Mỹ phía Mexico có thể chứng kiến tỷ lệ thất nghiệp tăng lên hai con số, theo Marcus Noland, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Kinh tế Quốc tế Peterson. Ngành nông nghiệp Mexico cũng sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề, với việc làm giảm 3,1% so với mức bình thường. Trong khi đó, việc làm trong sản xuất lâu bền—bao gồm sản xuất ô tô và các mặt hàng lâu bền khác—sẽ giảm 5,4%.
Đặc biệt, các chuyên gia cho rằng các nhà sản xuất ô tô có thể gặp rủi ro lớn. Các tập đoàn sản xuất đã trở nên phụ thuộc vào mạng lưới nhà máy và nhà cung cấp phụ tùng trải dài ở Mỹ, Mexico và Canada kể từ khi Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) có hiệu lực cách đây 30 năm, sau đó là Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada (USMCA).
Thuế 25% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada có thể làm tăng trung bình 3.000 USD vào giá của mỗi chiếc ô tô, theo các nhà phân tích tại Wolfe Research. Công ty này ước tính rằng khoảng 97 tỷ USD phụ tùng ô tô được nhập khẩu vào Mỹ từ hai quốc gia này mỗi năm, và bốn triệu chiếc xe được nhập khẩu vào Mỹ—trong đó ba triệu từ Mexico và một triệu từ Canada.
Chi phí tăng từ các mức thuế tiềm năng này cũng sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi nhuận của General Motors, Ford Motor và Stellantis, các công ty sản xuất ô tô tại Mexico và phụ thuộc vào các chuyến hàng linh kiện từ đó.
