Từ ngày 15/1/2025, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch, Luật Đầu tư, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và Luật Đấu thầu (gọi tắt là Luật số 57) có hiệu lực thực thi.

Trong nhiều quy định về đầu tư kinh doanh thì đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) sửa đổi, hoàn thiện được kỳ vọng góp phần củng cố niềm tin cho nhà đầu tư, thúc đẩy thu hút nguồn lực tư nhân vào nhiều lĩnh vực, ngành nghề của nền kinh tế; bao gồm các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm.

Nhiều bất cập, điểm nghẽn trong thu hút đầu tư PPP trước đó đã được cởi gỡ tại Luật số 57. Những quy định mới này theo hướng cởi mở, thông thoáng, khơi luồng cho sự tham gia mạnh mẽ hơn của khu vực tư nhân vào thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước.

Theo quy định tại Luật số 57, các lĩnh vực áp dụng PPP được mở rộng đến hầu hết các lĩnh vực đầu tư công, phù hợp vơi nhu cầu phát triển kinh tế xã hội thay vì chỉ giới hạn trong 5 lĩnh vực như trước đó. Ngoài ra, bãi bỏ ngưỡng cho dự án PPP (trước đây 200 tỷ đồng) thu hút các dự án quy mô nhỏ, có tiềm năng thu hút đầu tư; nâng ngưỡng tham gia nguồn công cộng (VGF) lên trên 50% đối với một số trường hợp.

Với những đổi mới trong tư duy xây dựng luật, Luật số 57 đã làm rõ nguồn khi chấm dứt sớm và chia sẻ thâm hụt doanh thu; thực hiện đơn giản hoá thủ tục đầu tư, quy trình thẩm định, phê duyệt dự án được tinh gọn và công khai, minh bạch gắn với phân cấp mạnh mẽ hơn cho địa phương. Điều này hướng đến việc rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục, đảm bảo tốt hơn quyền lợi của nhà đầu tư, hạn chế tiêu cực phát sinh, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh…

Được quan tâm nhiều nhất trong quy định sửa đổi liên quan đến thu hút đầu tư PPP là việc đưa trở lại mô hình BT với những điều chỉnh theo hướng chặt chẽ hơn, đổi mới toàn diện cách thức thực hiện và thanh toán cho nhà đầu tư nhằm khắc phục tối đa bất cập, hạn chế trong thực hiện; giảm thiểu các tiêu cực có thể phát sinh từ hình thức này. Quy định này có hiệu lực chậm hơn – từ ngày 1/7/2015.

Ngoài 2 hình thức thanh toán bằng quỹ đất và ngân sách nhà nước, Luật sửa đổi bổ sung hình thức không yêu cầu thanh toán. Đây là cơ chế rất đặc thù, áp dụng với các công trình kết cấu hạ tầng và cung cấp dịch vụ công do nhà đầu tư tự đề xuất đầu tư xây dựng và chuyển giao. Theo quy định, Chính phủ sẽ ban hành quy định chi tiết cơ chế hợp đồng BT với các hình thức trên.

Theo đánh giá của các chuyên gia, đầu tư theo hợp đồng BT từ nguồn lực tư nhân có thể thúc đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án, sớm đưa công trình vào khai thác sử dụng.

Trước đó, tại diễn đàn Quốc hội, nhiều đại biểu cũng đồng tình với việc sửa đổi, bổ sung quy định liên quan đến thu hút đầu tư PPP để tăng thêm nguồn lực đầu tư cho kết cấu hạ tầng. Đặc biệt, trong những năm tới, nhu cầu đầu tư cho hạ tầng vẫn rất lớn với nhiều dự án trọng điểm quốc gia. Đó là, chủ trương đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với số vốn Chính phủ đề xuất khoảng 67 tỷ USD; tuyến metro tại Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh với số vốn đầu tư dự kiến hơn 50 tỷ USD cho dự án tại Hà Nội và từ 25 – 30 tỷ USD cho dự án tại TP. Hồ Chí Minh…

Trong điều kiện ngân sách nhà nước còn khó khăn thì đầu tư PPP vẫn là phương thức quan trọng để huy động nguồn lực xã hội. Về nội dung này, ĐBQH Nguyễn Phi Thường – đoàn TP Hà Nội nhấn mạnh: nguồn vốn PPP, nguồn vốn xã hội đầu tư cho kết cấu hạ tầng mà kết cấu hạ tầng để đáp ứng các điều kiện năng lực cạnh tranh phát triển kinh tế của đất nước. Chúng ta không chỉ cạnh tranh bằng lao động giá rẻ mà nhà đầu tư vào còn liên quan đến kết cấu hạ tầng và rất nhiều vấn đề khác.