Đây là cảnh báo của bà Nguyễn Thị Kim Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Dừa Việt Nam, tại diễn đàn “Kết nối sản xuất và tiêu thụ sản phẩm dừa” ở Bến Tre ngày 13/12 do Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường cùng báo Nông nghiệp tổ chức.

Theo bà Thanh, giá dừa trong nước từng xuống thấp kỷ lục, chỉ 1.000 đồng một quả, khiến nông dân nản lòng và e ngại với loại cây này. Trong khi đó, nhiều doanh nghiệp chế biến buộc phải hoạt động cầm chừng, với công suất chỉ đạt 10-15% do thiếu nguyên liệu.

Một vấn đề nghiêm trọng khác là tình trạng nhiều doanh nghiệp đặt cơ sở sơ chế tại Việt Nam nhưng lại xuất nguyên liệu sang các nước khác, đặc biệt là Trung Quốc, để chế biến sâu.

Chủ tịch Hiệp hội dừa Việt Nam cho rằng nguyên nhân xuất phát từ chính sách thuế xuất khẩu nguyên liệu dừa khô ở mức 0%, tạo lợi thế lớn cho xuất khẩu nguyên liệu thô nhưng gây thiệt hại nặng nề cho ngành chế biến trong nước. Bên cạnh đó, ngày 1/1/2025, Indonesia – một trong những nguồn cung cấp nguyên liệu dừa khô lớn nhất thế giới – sẽ áp thuế xuất khẩu lên tới 80% nhằm bảo vệ nguồn nguyên liệu nội địa, khiến nguồn cung từ nước này bị thu hẹp đáng kể.

Bà Thanh nhấn mạnh rằng nếu không điều chỉnh chính sách thuế và tạo hàng rào bảo vệ hợp lý, ngành dừa Việt Nam sẽ không chỉ mất đi sức cạnh tranh mà còn đối mặt nguy cơ suy thoái nghiêm trọng trong dài hạn.

Ông Nguyễn Văn Phương, Giám đốc Công ty Dừa Phương Nam, cũng chia sẻ rằng nguồn nguyên liệu dừa không chỉ giảm về số lượng mà còn về chất lượng. Thời tiết biến đổi, nông dân chặt bỏ cây dừa để chuyển đổi cây trồng khiến nguồn cung ngày càng cạn kiệt.

“Nếu không có chính sách hỗ trợ, ngành dừa sẽ gặp khó khăn lớn hơn nữa,” ông Phương nói. Bên cạnh đó, ông cũng kêu gọi các doanh nghiệp cùng hợp tác xây dựng chuỗi giá trị dừa bền vững, từ trồng trọt, chế biến đến tiêu thụ, để đảm bảo ngành dừa phát triển lâu dài.

Trong bối cảnh này, logistics đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao sức cạnh tranh cho ngành dừa. Ông Đặng Đình Long, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Mega A Logistics, cho biết các đơn vị logistics đã phối hợp chặt chẽ với ngành nông nghiệp để hạ giá thành vận chuyển, tăng hiệu quả kinh tế cho sản phẩm dừa Việt Nam. Ngoài vận chuyển bằng đường bộ qua các cửa khẩu, loại hình vận chuyển đường biển đang chứng minh hiệu quả vượt trội. Các chuỗi cấp lạnh, bao gồm cơ sở bảo quản và đông lạnh, đã được cải thiện đáng kể, giúp dừa Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường Trung Quốc và các khu vực xa hơn.

Thông qua chuỗi logistics hiện đại, chi phí vận chuyển dừa xuất khẩu có thể giảm xuống chỉ khoảng 3.000 đồng một trái. Ngoài ra, việc nâng cấp các mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói đã giúp đẩy nhanh tiến độ kiểm tra và thông quan hàng hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu. Tuy nhiên, để duy trì và phát triển bền vững, các doanh nghiệp cần hiểu rõ quy định của từng thị trường nhập khẩu nhằm định hướng sản xuất phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và biểu thuế của từng quốc gia.

Thi Hà