Trong năm 2024, chỉ số US Dollar Index (DXY), thước đo sức mạnh của đồng USD, đã tăng từ 102,0 điểm vào đầu năm lên 108,01 điểm vào ngày 30/12 (theo giờ Việt Nam), tương đương mức tăng 5,89%. Đây là một trong những mức tăng mạnh nhất của chỉ số DXY trong vòng 5 năm qua, phản ánh tác động từ các chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed).

Mặc dù Fed đã giảm lãi suất liên tiếp trong các tháng 9, 11 và 12/2024, từ mức 5,25%-5,5% xuống còn 4,25%-4,5%, đồng USD vẫn duy trì sức mạnh nhờ sự ổn định của nền kinh tế Mỹ, lãi suất tại Mỹ vẫn ở mức cao hơn so với các quốc gia khác và những kỳ vọng về lộ trình điều chỉnh lãi suất của Fed.

Diễn biến Chỉ số US Dollar Index (DXY) trong năm 2024. Nguồn: Trading Economics.

Sự tăng mạnh của đồng USD đã đẩy tỷ giá USD/VND lập đỉnh lịch sử. Tỷ giá trung tâm do NHNN công bố ngày 30/12 đạt 24.327 VND/USD, tăng 2,01% so với đầu năm 2024. Đây cũng là mức cao nhất kể từ khi cơ chế tỷ giá trung tâm được thiết lập năm 2016. Với biên độ giao dịch tại các NHTM là +/-5%, tỷ giá trần là 25.543 VND/USD và tỷ giá sàn là 23.111 VND/USD. Trên thị trường tự do, tỷ giá cũng tăng mạnh vào phiên sáng nay, chạm ngưỡng 25.850 VND/USD, tăng 6,16% so với đầu năm.

Diễn biến Tỷ giá Trung tâm và Tỷ giá Liên Ngân hàng năm 2024. Nguồn: Hội Nghiên cứu Thị trường Liên Ngân hàng (VIRA).

Trên thị trường liên ngân hàng, tỷ giá cuối phiên ngày 30/12 đạt đỉnh 25.485 VND/USD, tăng 35 mạnh đồng so với phiên cuối tuần trước (tăng 0,14%), đồng thời mức này cũng đã vượt ngưỡng bán USD can thiệp tỷ giá của NHNN (25.450 VND/USD) và là mức cao nhất đỉnh lịch sử. So với đầu tuần trước (25/12), tỷ giá liên ngân hàng tăng 105 đồng (tương đương 0,41%). So với đầu tháng 12, mức tăng là 95 đồng (tương đương 0,37%). Đặc biệt, so với đầu quý IV, tỷ giá tăng 872 đồng, tương đương mức tăng mạnh 3,54% và từ đầu năm 2024 đã tăng 1.152 đồng, tương đương mức tăng 4,73%.

Ngân hàng Nhà nước bán mạnh ngoại tệ ổn định tỷ giá cuối năm

Trước áp lực từ tỷ giá, NHNN đã phải can thiệp bằng cách bán ngoại tệ giao ngay với mức giá 24.540 VND/USD. Theo thông tin từ thị trường liên ngân hàng, trong ngày hôm nay (30/12), NHNN bán ra khoảng gần 400 triệu USD, góp phần kìm hãm đà tăng của tỷ giá. Trước đó, theo báo cáo từ Công ty Cổ phần Chứng khoán Rồng Việt (VDSC), tính từ đầu năm NHNN đến ngày 20/12 đã bán 9,4 tỷ USD, tương đương 11,4% dự trữ ngoại hối hiện có. Cụ thể, từ tháng 4 đến tháng 7/2024, NHNN đã bán 6,5 tỷ USD, và từ tháng 9 đến ngày 20/12, con số này là 2,8 tỷ USD. Như vậy tính đến ngày 30/12, NHNN đã bán tổng cộng khoảng 9,8 tỷ USD để ổn định tỷ giá.

Tuy nhiên, các biện pháp này làm suy giảm dự trữ ngoại hối. Theo báo cáo cập nhật về tình hình dự trữ ngoại hối quốc tế tính đến cuối quý III/2024 do Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) công bố ngày 20/12 vừa qua, dự trữ ngoại hối Việt Nam vào tháng 09/2024 là 82,3 tỷ USD, tương đương 2,57 tháng nhập khẩu, thấp hơn tiêu chuẩn tối thiểu của IMF là tương đương 3 tháng nhập khẩu, nhằm đảm bảo quốc gia có đủ nguồn lực để tiếp tục nhập khẩu trong trường hợp có cú sốc tài chính hoặc sự sụt giảm đột ngột của dòng vốn nước ngoài.

Dự trữ ngoại hối của Việt Nam qua các tháng từ 01/2024 đến 09/2024. Nguồn: Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Chênh lệch lãi suất VND và USD gia tăng gây áp lực cho tỷ giá

Chênh lệch lãi suất giữa USD và VND cũng góp phần đẩy tỷ giá USD/VND tăng mạnh. Lãi suất qua đêm VND trên thị trường liên ngân hàng giảm xuống còn 2,40% vào cuối phiên ngày 30/12/2024, giảm mạnh 1,7 điểm phần trăm so với cuối tuần trước. Trong khi đó, lãi suất qua đêm USD duy trì ổn định ở mức 4,44%, tạo ra khoảng cách chênh lệch lớn. Chênh lệch lãi suất này tăng lên mức 2,04 điểm phần trăm, cao hơn đáng kể so với mức trung bình 1,5 điểm phần trăm trong nửa đầu năm 2024.

Diễn biến Lãi suất Liên ngân hàng VND và USD kỳ hạn qua đêm (ON) năm 2024. Nguồn: Hội Nghiên cứu Thị trường Liên Ngân hàng (VIRA).

Nhằm giảm căng thẳng, NHNN đã thực hiện các biện pháp điều chỉnh lãi suất tín phiếu và OMO. Trong ngày 30/12/2024, trên thị trường mở (OMO), Ngân hàng Nhà nước thực hiện mua kỳ hạn 7 ngày với tổng khối lượng trúng thầu là 5.000 tỷ đồng. Lãi suất áp dụng cho kỳ hạn này là 4%/năm. Đây là hoạt động quan trọng nhằm cung cấp thanh khoản ngắn hạn cho các tổ chức tín dụng trong hệ thống, hỗ trợ duy trì sự ổn định của thị trường tiền tệ.

Tổng hợp kết quả đấu thầu thị trường mở ngày 30/12/2024. Nguồn: Ngân hàng Nhà nước (NHNN).

Ngoài ra, NHNN cũng phát hành tín phiếu với tổng khối lượng đạt 9.990 tỷ đồng, bao gồm hai kỳ hạn. Cụ thể, kỳ hạn 7 ngày có khối lượng trúng thầu đạt 8.390 tỷ đồng với lãi suất 4%/năm, và kỳ hạn 14 ngày đạt 1.600 tỷ đồng, cũng với lãi suất 4%/năm. Hoạt động này nhằm điều tiết lượng tiền dư thừa trong hệ thống ngân hàng, góp phần kiểm soát cung tiền và ổn định lãi suất trên thị trường.

Tổng hợp cả hai hoạt động thị trường mở và tín phiếu trong ngày, NHNN đã bơm ròng 22.220 tỷ đồng vào thị trường liên ngân hàng. Điều này phản ánh sự chủ động của NHNN trong việc hỗ trợ thanh khoản cho các tổ chức tín dụng, đảm bảo hệ thống ngân hàng có đủ vốn để đáp ứng các nhu cầu chi trả, đồng thời duy trì sự ổn định của thị trường tiền tệ trong giai đoạn cuối năm.

Những diễn biến trong tháng 12/2024 cho thấy sự biến động lớn của thị trường tiền tệ. NHNN sẽ cần duy trì sự linh hoạt trong chính sách điều hành, bao gồm tích lũy thêm dự trữ ngoại hối, điều chỉnh lãi suất phù hợp và kiểm soát thanh khoản hệ thống ngân hàng. Các biện pháp này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo ổn định tỷ giá, hỗ trợ nền kinh tế và bảo vệ giá trị đồng nội tệ trong bối cảnh biến động thị trường quốc tế.