Bắc Mỹ bị rút ròng, châu Á là điểm sáng

Tính đến cuối tháng 6/2024, tổng tài sản quản lý (AUM) của các quỹ tài chính bền vững toàn cầu ghi nhận mức kỷ lục mới là 3.500 tỷ USD, tăng 3,9% so với đầu năm và chiếm khoảng 7% tổng tài sản các quỹ đầu tư toàn cầu. Trong khi đó, tổng tài sản của các quỹ đầu tư truyền thống tăng khoảng 2,5% trong 6 tháng đầu năm nay. Sự gia tăng về tổng tài sản của quỹ đầu tư bền vững chủ yếu do tác động bởi hai yếu tố, hiệu quả đầu tư và dòng tiền mới.

Bà Trần Thị Khánh Hiền, Giám đốc Khối Nghiên cứu, Công ty Chứng khoán MB (MBS)

Trong nửa đầu năm 2024, các quỹ đầu tư bền vững trên thế giới có mức lợi nhuận trung bình là 1,7%, cao hơn so với mức 1,1% của các quỹ truyền thống. Điều này được lý giải là do các quỹ bền vững thường có tỷ trọng phân bổ danh mục vào cổ phiếu nhiều hơn các quỹ truyền thống, trong khi cổ phiếu là tài sản đầu tư có hiệu suất tốt.

Trong cùng khoảng thời gian, các quỹ tài chính bền vững tiếp tục thu hút nhà đầu tư khi có thêm 20 tỷ USD vốn mới, tương đương 0,6% tổng tài sản. Châu Á là điểm sáng thu hút vốn đầu tư bền vững, trong khi dòng vốn rút ròng ở khu vực Bắc Mỹ.

Các quỹ bền vững khu vực Bắc Mỹ chịu sự rút ròng chủ yếu do tại Mỹ, các tranh cãi chính trị xuất phát từ Đảng Cộng hòa về những nghi ngờ liên quan đến mối lo ngại “tẩy rửa xanh” (các công ty đưa ra tuyên bố sai lệch hoặc lừa đảo về lợi ích môi trường của sản phẩm, dịch vụ hoặc chính sách của họ), đã ảnh hưởng đến dòng vốn tài chính bền vững của nước này. Trong năm 2023, các lãnh đạo chính trị thuộc Đảng Cộng hòa ở một số bang của Mỹ đã rút hàng tỷ USD tiền đầu tư của nhà nước từ các quỹ bền vững của các công ty quản lý tài sản hàng đầu như BlackRock. Đồng thời, họ đề xuất nhiều dự luật nhằm hạn chế việc sử dụng các tiêu chí ESG trong đầu tư. Những động thái này đã giúp các nước châu Á hưởng lợi từ dòng vốn đầu tư bền vững trị giá 3.500 tỷ USD.

Đông Nam Á thu hút dòng vốn đầu tư

Theo thống kê của Morningstar, trong năm 2023, các quỹ đầu tư bền vững ở khu vực Đông Nam Á đã thu hút được dòng vốn ròng là 325 triệu USD, cao hơn 11,2% so với con số 292 triệu USD của năm 2022.

Nhìn chung, các nhà đầu tư nói lạc quan hơn về Đông Nam Á một phần do tiềm năng tăng trưởng của khu vực này cao hơn so với các khu vực khác. Tăng trưởng GDP của ASEAN-6 (Singapore,Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Phillipines, Việt Nam) dự kiến sẽ phục hồi từ 4% năm 2023 lên 4,7% năm 2024 và 4,8% năm 2025. Ngoài ra, ASEAN-6 sẽ được hưởng lợi từ sự kết hợp giữa quy mô dân số lớn, gia tăng tiêu dùng nội địa, đô thị hóa và tầng lớp trung lưu tăng nhanh. Do đó, các quỹ tài chính nhận diện nhiều cơ hội đầu tư bền vững liên quan đến chuyển đổi năng lượng, dịch vụ tài chính và đặc biệt là dịch vụ chăm sóc sức khỏe tại Đông Nam Á.

Năm 2023, các quỹ Đông Nam Á ghi nhận lợi nhuận tăng trưởng, sau khi thua lỗ trong năm 2022, trong đó các quỹ bền vững đạt được lợi nhuận trung bình cao hơn. Thống kê của Morningstar cho thấy, các quỹ đầu tư bền vững khu vực Đông Nam Á phân bổ 2/3 tài sản vào cổ phiếu, trong khi các tài sản thu nhập cố định chỉ chiếm khoảng 6%. Các quỹ bền vững ở Đông Nam Á đạt lợi nhuận trung bình là 4,8%, trong khi các quỹ truyền thống ghi nhận mức lợi nhuận 3,1%.

Tháng 12/2023, Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Thái Lan (SEC) đã triển khai các chính sách mới cho các quỹ đầu tư bền vững để thu hút đầu tư và giảm phát thải ròng. Quỹ sẽ đầu tư vào trái phiếu hoặc cổ phiếu niêm yết của công ty Thái Lan đáp ứng tiêu chí về phát thải và bền vững. Các nhà đầu tư vào quỹ đầu tư bền vững được khấu trừ thuế và miễn thuế cho thu nhập từ lãi nếu duy trì đầu tư trong ít nhất 8 năm. Chính sách này đã mang lại hiệu quả khi tổng tài sản quỹ đầu tư bền vững của Thái Lan tăng từ 75 triệu USD hồi tháng 8/2023 lên 236 triệu USD vào cuối năm 2023.

Malaysia cũng đưa ra nhiều sáng kiến và hướng dẫn nhằm thu hút dòng vốn đầu tư bền vững. Nhờ đó, tài sản quỹ đầu tư bền vững của Malaysia tăng 9,22% trong năm 2023, lên 7,7 tỷ ringgit (1,63 tỷ USD), với 68 sản phẩm quỹ đầu tư.

Phát triển dòng vốn đầu tư bền vững tại Việt Nam

Việt Nam là điểm đến hứa hẹn cho các khoản đầu tư bền vững nhờ môi trường chính trị ổn định, tiềm năng phát triển năng lượng xanh lớn, tốc độ đô thị hoá cao, tầng lớp trung lưu tăng nhanh. Mặt khác, các nhà đầu tư tìm kiếm các mục tiêu bền vững hơn trong bối cảnh kinh tế trong nước và thế giới có nhiều biến động. Tuy nhiên, hoạt động này gặp phải một số thách thức như mục tiêu đầu tư còn hạn chế vì các doanh nghiệp có mức độ áp dụng thực hành tốt ESG trong hoạt động kinh doanh chưa nhiều. Bên cạnh đó, nguồn thông tin và dữ liệu về thực hành phát triển bền vững của doanh nghiệp còn hạn chế và chưa đồng bộ, khiến việc tiếp cận và đánh giá gặp khó khăn.

Vì vậy, để thúc đẩy sự phát triển của các quỹ đầu tư bền vững tại Việt Nam cần có sự hợp tác mạnh mẽ giữa các thành viên tham gia thị trường bao gồm: cơ quan quản lý nhà nước, các công ty quản lý quỹ và các doanh nghiệp trên thị trường. Trong đó, các doanh nghiệp cần công bố báo cáo phát triển bền vững theo các quy định cụ thể và được giám sát bởi cơ quan quản lý, giúp các quỹ đầu tư có nguồn dữ liệu đầy đủ và đáng tin cậy trong việc xây dựng các sản phẩm đầu tư bền vững. Ngoài ra, cần có thêm cơ chế ưu đãi nhằm khuyến khích phát triển các quỹ đầu tư bền vững, cũng như ưu đãi cho các tổ chức, cá nhân đầu tư vào các quỹ này, nhằm tạo cú huých cho dòng vốn trong giai đoạn đầu.